OF THE AFRIKAANS LANGUAGE - North-West University

PRACTICAL . TEXT BOOK OF THE

AFRIKAANS LANGUAGE FOR

ENGLISH . STUDENTS. PART I.

An Introductory Afrikaans Reader, Writer and Grammar.

F. E. BAULING, B.A. (Cape) (Lecturer in Netherlands and Afrikaans at The Technical

College, Durban},

AND

J. M. JOOSTE (Senior Dutch Master, Smith Street School, Durban).

Published by

J. L. VAN SCHAIK, LTD., PRETORIA.

Educational and General Booksellers and Publishers.

1921.

FOREWORD.

The need for a book of this kind has been felt for some time. English-speaking South Africans are anxious enough to learn Afrikaans, but hitherto they have had difficulty in getting suitable books ; this one promises to give admirable help to any student seriously embarking on a course.

Not more than a hurried survey of the manuscript has been possible, and it would be folly to presume to criticize the accuracy of the rules laid down, of the spelling adopted, etc. , but the scheme I consider very good. The essential rules are briefly and clearly stated in the order of their utility for purposes of correct construction, the reading matter, based on the every-day affairs of the student's environment, is well graded, and the exercises in conversation, translation and composition are calculated ·to develop the power of using Afrikaans with fair facility in a reasonably short time.

The authors have my best wishes for the success of their enterprising undertaking.

Education Office,

Pietermaritzburg.

November 19th, 1920.

F. D. HUGO,

lN~PECTOR OF SCHOOLS.

PREFACE.

The following pages represent an attempt to supply a muchneeded textbook for English pupils , and also for private students. It is hoped that it will suit the requirements of those pupils attending the upper standards of the Primary and the lower forms of the Secondary Schools of the Union.

It forms the first part of a course consisting of two parts• which, it is hoped, will be of considerable assistance to candidates studying for the Matriculation Examination of the Joint Board.

·The Authors have throughout kept in view the direct method of Modern Language teaching. Only that amount of grammar · considered essential is introduced at the stage where it is required.

From the outset importance is attached to exercises in reading and conversation as well as to dictation and translation.

Each of the lessons is planned with a view to giving the pupil an increasing command of the spoken as well as the written language. The lesson commences with a few necessary points of grammar, followed by a reading exercise taking the form of simple sentences ; then f9llows a ·list of the necessary vocabulary with the English equivalent, after which comes a short exercise in conversation, and finally a translation test bearing upon the points already covered.

Special attention is drawn to the " Translation Rules," as they are essential for a correct translation and applicable almost from the very beginning.

In the latter .part of the book will be found more difficult exercises in reading and translation, which can be attempted gradually after the bulk of the lessons have been thoroughly mastered.

The Authors desire to express their gratitude to Mr. H. E · Jones, B.A., Vice-Principal of The Technical College and Mr. F. D. Hugo, Inspector of School~. for the valuable suggestions they

have given in the arrangement of the book; to Mr. D. Alexander, M.A., B.Sc., Head-Master of the Technical High School, for his assistance in the choice of the translation exercises; and to Professor Jan F. E. Celliers, of the Stellenbosch University, for his kind permission to insert three of his shorter poems.

Finally, they will be grateful for any suggestions of improvements, which can be incorporaJ;ed in a future edition.

THE AUTHORS.

PART I.

THE ALPHABET, Pronunciation, Syllables , Spelling.

THE VERB : Present, Past and Future time, Indicative mood .

THE NOUN : Gender, diminutives, formation of plural, names · of days, months and seasons .

THE PRONOUN : Personal, possessive, relative, demonstrative• interrogative, indefinite.

THE ADJECTIVE : Predicative and attributive, degrees of com· parison, numerals, ordinals, fractions.

TIME: THE ADVERBS: Different kinds.

THE PREPOSITION.

LETTERS : Business letters, applications, terms used in corre· spondence.

READING LESSONS.

TRANSLATION~ EXERCISES. IDIOMS.

AFRIKAANS- ENGLISH VOCABULARY.

ENGLISH- AFRIKAANS VOCABULARY.

--o--

PART II.

(To be published soon .) This part will as far as possible contain a complete grammar,

another series of lessons, reading lessons, translation exercises, some more idioms, grammar exercises, analysis, paraphrasing, and a more complete vocabulary.

TABLE OF CONTENTS. INTRODUCTION.

THE ALPHABET.

THE DIPHTHONGS.

CONSONANTS.

PRONUNCIATION.

SYLLABLES.

TRANSLATION RULES.

LES EEN (Lesson one). My Kamer: Spelling .

LES TWEE (Lesson two) . Die Skoolkamer: The use of "ei ." ' ' y,'' •rf, '' and ''\v.''

LES DRIE (Lesson three) . Die Voorkamer: The use of " i" and "ie."

LES VIER (Lesson four) . Die Brekfistafel: The aux. verb " is" or '' wees .''

LES YYF (Lesson five) . Die Middaget e : The a ux . verb' " he. "

LES SES (Lesson six) . Die Stad : The aux. verbs " sal , wil , kan, mag, and moet."

LES SEWE (Lesson seven). Die Stad: Sequel : The aux. verb '' \VOrd."

LES AGT (Lesson eight) . Friendly Letter : Conj. of the regular verb.

LES NEGE (Lesson nine). do . do. LES TIEN (Lesson ten). Die Plaas: The plural of nouns . LES ELF (Lesson eleven). Die Lewe in die Stad : do . continued . LES TWAALF (Lesson twelve). Die Dieretuin: Gender of nouns

and diminutives.

LES DERTIEN (Lesson thirteen) . Kinderpraa tjie: Names of the days, months and the seasons .

LES YEERTIEN (Lesson fourteen). Die Kantoor: The pronouns: Personal, possessive, relative, demonstrative, interrogative, indefinite.

LES YYFTIEN (Lesson fifteen). K lein Namakwaland : The adjective : Predicative and attributive.

LES SESTIEN (Lesson sixteen). Die Waterval: The attributive adjective.

LES SEWENTIEN (Lesson seventeen). On9 Huisdiere: Degrees of comparison.

LES AGTIEN (Lesson eighteen). Die Miere: Numerals, ordinals, fractions, time. ·

LES NEGENTIEN (Lesson nineteen). Die Donderstorm: The adverb.

LES TWINTIG (Lesson twenty). Dingaansdag: The Preposition.

LES EEN EN TWINTIG (Lesson twenty-one). Briewe: Terms of Correspondence .

LEESLESBE (READING LESSONS) . I.. Die Perskes. 2. My Kinderjare. 3. Die Voortrekker. 4. Moederliefde . 5. Eduard III. voor Calais. 6. Die Beleefde Varkoppasser. 7. Selfopoffering. 8. Die Kaffer en die Setlaar. 9 . Die Birkenhead.

IO. Die Sprinkhaanplaag. l l. Die Vrystaatse Held. 12. Eensaamheid. 13. Die Ossewa. 14. Die Sprinkhaa.n.

TRANSLATION EXERCISES. l. The Monkey and the Boy. 2. Circ*mstances alter Cases . 3 . Equality. 4 . Industry Rewarded·. 5. Legislative Assembly. 6. The Farmer and his Neighbour. 7. The Peasant and his Spectacles. 8. The Earthquake at Lisbon. 9. The Wanderings of Ulysses.

IO. The African Natives. I I . The Blessing of Friends. I2_ The Meetmg of Mr. Manette and his Daughter.

IDIOMS. AFRIKAANS-ENGLISH VOCABULARY. ENGLISH-AFRIKAANS VOCABULARY.

INLEIDING. (INTRODUCTION.)

DIE ALFABET (THE ALPHABET) .

The Afrikaans alphabet consists of the following letters : a , b, (c), d, e, f, g, h, i, j, k, I, m, n, o, p, (q), r, s sj, t, tj, u, v, w, (x), y, (z).

DIE KLINKERS (THE VOWELS).

The vowels are: a, e, c, e, eu, i, ie, o, 6, oe, u, and y, and they are pronounced more or less as follows :

a: . I. When long like" a" in" father," ex. vader (father). 2. When short like" a" in the Fr. "pas," ex. man (man).

e : I. When long like ·· ei " iu " reign," ex. !ewe (to live). 2. When short like "e" in "bet," ex. red (to save). 3. When weak like " e" in "misery," ex. strewe (to strive).

e: Like "e" in " there," ex. wereld (world). e: Like "e" in the word "letter" ex. de (take it), ne (is that

so?). eu : Like " eu " in Fr. deux, ex. re'!ts (giant). i: I. When short like " u" in Sutton, ex. sit (to sit), mik (to

aim). 2. When.long like "i" in ravine, ex. indiwidu (individual) .

ie: Like "ie" in brief, ex. diep (deep), Piet (Peter). o: I. When long like "o" in stone, ex. groot (large), loop (to

walk). 2. When short like "o " in not, but forming the sound witli

rounded lips, ex. pot (pot), sop (soup). o : Like "aw" in pawn, ex. more (morning). oe: Like "oe" in shoe, ex. skoen (shoe), moeg (tired). u: I. When long like "u " in Fr. mure, ex. suur (sour), duur

(expensive). 2. When short like" u "in bunkum, ex. put (well). 3. When weak like "u " in bunkum, ex. Gorkum.

y: Like "ey,; in the English word they, ex. ry (to ride), lyf (body).

DIE TWEEKLANKE (THE DIPHTHONGS).

The diphthongs are : ai, aai, a u , eeu, ei, oei, oi, ooi, ou, and ui , and they are pronounced more or less as follows : ai: Like the "i" in the English word " m ine, " ex. aia (native

servant woman), baie (many, much, very). aai: Like the "uy" in buy, ex. saai (to sow), raai (to guess). au: Like "ow" in low, ex. Raubenheimer . It is used in proper

names only. eeu : Like the " eu " of the vowels, but with a long " e " preceding

it, ex. m eeu (seagull), Ieeu (lion). ei : Like the " ey " in they, ex. lei (to lead), meid (servant-girl). oei: Like "oe" of the vowels plus "i," ex. k oei (cow), roei (to

row). oi: Like "oy" in hoy, ex. goingsak (wool-sack) . ooi : Like the long " o " plus " i," ex. mooi (pretty), rooi (red). ou: Like the" au" i .e." ow" in low, ex. nou (now), gou (quickly) . ui: Like the "u" in lrnt plus "i," ex. fluit (whistle). huis

(house). For the correct pronunciation of all the sounds the student

should obtain the assistance of a person who is thoroughly acquainted with them, as their rendering in English is hardly ever quite correct.

DIE MEDEKLINKERS (THE CONSONANTS).

The consonants ars : b, (c), d, f, g, h, j, k, I, m , n, p, (q), r, s, sj , t , tj, v, w, (x), (z).

The following are pronounced a lmost the same as in English: b, c, d , f, 1, m, n, p, q, s , t , x, z. g sounds like the "ch" in the Scottish "richt," ex. gaan (to go)

usually at the beginning or end of a word, except when it is preceded by "n" at the end of a word, ex. Iiefling (darling) . in most other instances it sounds like the English" g "in "go." Ex. berge (mountains) .

h is called " hah." j is called" yay." It has the sound of "y" in year, ex.jong (young). k is called " kah." r sounds like the Scottish " r." v sounds like " f ." w sounds like "v," except when it is . preceded by a consonant,

ex. k waad (angry), twee (two). when it has the sound of the English " w."

sj sounds like" sh" in" she," ex. sjokolade (chocalate), sjampanje (champagne),

tj sounds like " ch" in cheque, ex. tjek (cheque) .

UITSPRAAK (PRONUNCIATION).

A. The long " a " is always found at the end of a syllable or word or when written double: ex. la-ken (sheet), ma (mother)' maat (comrade) , aan (on).

E. The same as for the long "a," except at the end of a word or prefix: ex. be-ne (legs), een (one), ge-le-de (ago), nee (no) .

I. The long " i " is found at the end of a syllable, as in in-diwidu (individual). When the long " i " sound is found at the beginning or the end of a word, it is written "ie," ex. famielie (family), ieder (each), also when it is in an accented syllable, as in, ri-vier (river).

0. The long "o" is found in an open syllable, or when written double: ex. bo-me (trees), kno-pe (buttons), loop (to walk), ook (also), oom (uncle).

U. The long "u " is found at the end of a syllable, the beginning of a word, or when written double; ex. mu-re (walls), u-re (hours), vuur (fire). In most other cases the vowel sounds are short.

OEFENING A.

Onderstreep al die lang klanke (Underline all the long sounds)· Saam (with), Son-dag (Sunday), Pre-to-ri-a, koe-rant (news·

paper), be-amb-te (official), hoen-der-hok (fowl pen}, we-du-wee (widow), maan (moon), strand (beach), trem (tram), straat (street}, Jo-han-na (Jane), wan-de-laar (pedestr ian), wed-den-skap (betting}, re-geer-der (ruler), pos-se-els (stamps), oor-han-dig (to deliver) , mid-del-punt (centre), mei-sie-skool (girls' school), ja-loers (jealous) mil-re (morning), ke-rel (fellow), oi.an-bod (offer), u-ni-wer-si-teit (university), oom-blik (moment), een-de (ducks), ie-mand (somebody)

Ex. saam.

OEFENINQ B.

Onderstreep al die kort en swak klanke (Underline all the short and weak sounds).

Mak-ker (mate), ta-me-lik (fairly), le-wens-loop (career), onbe-sorg (unconcerned), na-la-tig (careless), on-af-hank-lik-heid

(independence), kerk-to-ring (church tower) we-ten-skap-lik (scientific), lo-ko-mo-tief (locomotive), ver-ne-de-ring (humiliation), ta-fel-kleed (tablecloth), kom-buis-meid (kitchengirl) dis-sel-boom (shaft), per-de-wa (carriage), vlieg-ma-sjien (aeroplane), trem-spoor (tramline), ter-pen-tyn (terpentine), vrug-te-bo-me (fruit-trees), stad-saal (town hall), stand-beeld, (monument), win-kel-klerk (shop assistant). skoen riem (bootlace), ta-fel-poot (table leg), ko-mas-te (leggings), skryf-ma-sjien (typewriter).

Ex. Tamelik.

LETTERQREPE (SYLLABLES).

(1) In Afrikaans every letter is pronounced. Every word contains the same number of syllables as it has diphthongs or vowels, the preference always being given to the diphthongs, as in the word "paaie" (ways, pl. of pad), although there are four vowels, there is only one diphthong, namely," aai," and only one vowel, namely, "e," and therefore there are only two syllables and not four.

(2) If there is more than one syllable, then. always break off before a consonant, as in: wa-ter (water), hoe-da-nig-heid (quality), ta-fel (table).

(3) If there are two consonants together, then break off between these two consonants, as in: mak-lik (easy), be-hoor-lik (properly except when the two consonants are" tr," as in pa-trys (partridge), pa-troon (cartridge), ma-tras (mattress), ma-troos (sailor).

(4) If there are three or more consonants together, the method of dividing i<>, within limits, optional, as in: ernstig (serious) ern-stig or erns-tig; 'angstig (afraid), ang-stig or angs-tig.

(Si) In compound words divide first into the component parts, and then into syllables, as in rules 1-4, as in :

Musiekinstrument (musical instrument). Musiek-instrument. Mu-siek-in-stru-ment.

(6) All prefixes and suffixes form separate syllables : be: be-klee (to occupy), ge : ge-bed (prayer). her: her-denk (to commemorate), ont: ont-snap (to escape). ver: ver-moei (to weary), on on-ge-lyk (uneven). aarts: aarts-va-der (patriarch), -aard; grys-aard (old man). -• yk : be-lang-ryk (important), -lik : ver-skrik-lik (terrible) . -agtig : se-nu-wee-ag-tig (nervous).

OEFENING C.

Verdeel In lettergrepe (Divide into syllables). Aardig (pretty), oorlog (war), treurig (sad), lelik (ugly), yster

(iron), perde (horses) , huise (houses), koring (wheat), oorlosies (watches), predikant (minister), Johannesburg, maatskappy (company). oorspronklik (original), skole (school), kamers (rooms), potlood (pencil), leesboek (reader), skepe (ships), hotel (hotel), bosagtig (bushy), moederlik (motherly), ossewa (ox wagon), olifant (elephant), seewater (seawater), tuingereedskap (garden implement), spoorwegmaatskappy (railway company), passasierskip (passenger boat), skryfpapier (writing paper) , eetkamer (dining-room).

--o--

TRANSLATION RULES.

It is advisable that these rules are -read over carefully and always borne in mind when translating.

RULE 1. In a simple sentence the order of the words is usua lly the same as in English.

2. In a comple.x sentence the verb of the subordinate clause always comes at the end.

3 . If a sentence begins with an adverbial expression the finite verb comes .before the subject.

4. Adverbial expressions of time precede all other expressions .

5. Put the infinitive at the end of the clause. Put the P. Part . at the end of the clause.

6. No adverb should stand between the subject and finito verb.

REEL (RULE).

SPELLING (SPELLING).

LES EEN (LESSON ONE).

Write one a, e, i, o, u at the end of a syllable, except long "e" at end of word: twee (two), see (sea).

Never write a double consonant at the end ot a word.

YIR LEES, DIKTEE EN YERTALING (For Reading, Dictation and Translation).

MY KAMER.

Ek is in my kamer. Piet is ook daar. Ons lees in die boeke . Aan die mure hang prente. Daar is e en tafel. Piet eet 'n lemoen. In die lemoen is pitte. Die lemoen is soet. Die ink is op die tafel. Daar le 'n pen by die ink. Ek sit op die stoel. Piet skrywe met 'n pen op pa pier. In die kaggel is 'n vuur. In die hoek staan die wastafel Op die wastafel is 'n skottel en 'n beker. In die beker is water. Daar is ook 'n spieeltafel in my kamer. Op die spieeltafel Je 'n borsel en twee kamme. Ek was my gesig en hande elke m<'>re. My skoene staan onder my bed. Op my bed Je twee komberse en twee kussings. My klere hang in die klerekas. Op die' vloer le 'n paar matte. Die mure is wit. Daar is twee lampe in die kamer.

WOORDEL VS-VOCABULARY.

N .B.-Students are strongly advised to connect the Afrikaans word direct with the concrete object rather than with the English word. Ex. Kamer (think of the room itself rather than the word ''room .")

my my in in ons we daar there kamer room boeke books Piet Peter aan on, against lees read pa pier paper ek I mure walls ook a lso kaggel fireplace die the hang hang is am, are vuur fire hoek corner naby near

prente pictures ender under staan stands bed bed een one sit sit wastafel washstand komberse blankets tafel table steel chair skottel basin kussings pillows en and skrywe write5 eet eats kl ere clothes beker jug met with lemoen orange klerekas wardrobe water water vloer floor pitte J?ips paar few spieeltafel dressing table matte mats so et sweet wit white borsel brush lampe lamps ink ink kamme com bes was wash op on, on top of gesig face Ie lies hande hands 'n a, an elke each, every more morning pen pen skoene boots , shoes

SPREEKLES {CONVERSATION LESSON) .

1. Waar (where) is ek ? 2. Wie (who) is ook daar? 3. Wat (what) lees ons ? 4. Wat hang aan die m ure? 5. Waar (where) is die ink ? 6. Hoe (how) is die lemoen ? 7. Wat is in die kamers? 8 . Hoe is die kamer ? 9. Wat is onder my bed? 10. Wat le op my bed ?

VERTALING (TRANSLATION) .

1 . .. Peter is in my room. 2. I write in the book. 3. My chair stands near the table. 4. The orange lies on the floor. 5. There are two brushes and one comb on the dressing table. 6. The mirror (spieel) hangs on the wall. 7. There are pictures on my table. 8. My coat is in the wardrobe. 9 . I wash my hands with the water in the basin.

10. Where are the mn.ts ? They are under the bed.

LES TWEE (LESSON TWO).

REEL (RULE) I. The use of "ei" and "y."

Ei : Write " ei."

I. When in the English cognate there are two vowels. Ex.: meid (maid).

2. ·In the endings" heid," "teit" and" lei." Ex.: goedheid (goodness), uniwersiteit (university) ,

all er lei (of all kinds) .

Y: Write Y.

I. When in the English cognate there is only one vowel. Ex.: hy (he), myne (mine), goudmyn (goldmine) .

2. In the ending " y." Ex.: bakkery (bakery).

REEL (RULE) II. If a word ends in. " £ " the declined form changes " f" into

"w," when it is preceded by a long vowel or diphthong, and into " ww," when preceded by a short vowel.

Ex.: Stoof (stove)-stowe stof (dust, material)- stowwe lyf (body)-lywe staf (staff)-stawwe.

VIR LEES, DIKTEE EN VERTALING (For Reading, Dictation and Translation).

DIE SKOOLKAMER. Ons klaskamer is baie groot. Daar is een stoof in die karner,

en in die antler kamers is ook stowe. My bank staan naby die stoof. My lei is op die bank. By die lei le my griffel. Jan betook 'n lei, maar sy griffel is ge.breek. In ons klas is geen meisies nie. My suster is dus ook uie bier nie. Sy is in die meisieskool. Aan my regter sy sit Koos. Die onderwyser skrywe met die kryt op die swartbord. Die uitveer is nie van sy gemaak nie, maa r van katoen. Piet Kruger bet gister 'n pak gekry, en sy lyf is vandag seer. Sy onbeleefdheid was die oorsaak daarvan. Ons kamer is nie so wyd nie, as die saal van 'n uniwersiteit. Die lessenaar is van 'n goeie

kwaliteit. Daar is 'n tafel, stoele banke en lessenaars in ons klaskamer. Aan die mure hang prente en kaarte. Daar is ook 'n aardbol, waar baie stof op is . Ons het ook lineaals om lyne daarmee te trek. Langs die mure is lyste. Die onderwyser se pyp le op die tafel. Hy is tamelik klein. Daar is ook 'n boekekas met allerlei boeke. Die vloer is al oud en skurf. Dit is tyd, dat hy weer geverwe word . Daar is ses vensters met twaalf ruite elk. Daar is nie gordyne '\!"OOr die vensters nie. Dit is 'n goeie beskrywing van ons klaskamer.

Ons klaskamer baie

antler bank lei

griffel is gebreek geen ... nie

meisies suster my dus hier sy meisieskool aan regtersy sit Koos onderwyser

skrywe met lyste kryt

S y

WOORDELYS (VOCABULARY).

our classroom m11ny', much,

very other form, seat slate

slate-pencil is broken no {double nega-

tive) girls sister my th, us, therefore here she girls' school on right-hand side sits James teacher

writes with. picture-railings chalk his

hy uitvee·r tamelik

is gemaak klein boekekas

nie . .. nie al sy

oud maar skurf van dit katoen tyd hct gekry dat gister weer pak

lyf geverwe word ses seer vensters

he duster fairly, rather

is made small cupboard, book-case not already silk

old but rough of it cotton time received that (conj.) yesterday again thrashing, hiding body is painted six sore windows·

op on twaalf twelve pyp pipe onbelecfdheid impudence swartbord blackboard ruite panes was was gordyne curtains oorsaak cause voor in front of,

before daarvan of it, thereof goeie good (declined) so so beskrywing description wyd wide as as saal hall lesscnaars desks kaarte maps aardbol globe stof dust lineaals rulers om in order to daarmee with them,

therewith lyne lines te trek to draw langs along

SPREEKLES (CONVERSATION LESSONS) . I. Wat is iii ons klaskamer ? 2. Hoe is die vloer ? 3. Waarop sit Jan ? 4. Wat doen (does) die onderwyser ? 5. Waar gaan my suster skool ? 7. Hoe is die kryt ? 8 . Hoeveel (hom many) vensters is daar? 9. Wat het Piet gister gekry?

10. Waar staan die aardbol ?

VERTALING (TRANSLATION). I. There are three stoves in the school. 2. Peter writes with a broken slate pencil. 3. The teacher's pipe is in the cupboard. 4. How many books are there on the table? 5. The blackboard is on the wall in front of us (ons). 6. On my right side are six· windows. 7. The panes of the windows are fairly large. 8. James has a ruler to draw lines with it. 9. The desks are very old and rough.

10. We write in our books with pen and ink.

LES ORIE .(LESSON THREE).

REEL (RULE).

The " i " sound is written " ie " in the following instances : I. When at the end of a word. Ex.: famielie (family). 2. In the ending " ies," or "iese." Ex.: prakties

(practical). 3. When the sound is accented . Ex.: musiek (music).

In all other instances it is represented by "i."

VIR LEES, DIKTEE EN VERTALING (For Reading, Dictation and Translation).

DIE VOORKAMER. In die meeste huise is 'n voorkamer. Gewoonlik is daar 'n

klavier in hierdie kamer. Op die klavier le papier. Na die ete sit die famielie in die voorkamer, en die meisie speel op die klavier. Sy ken al vier stukke. In die hoek staan 'n tafeltjie, waarop 'n blompot met lelies is. Bokant die kaggel is 'n spieel. Die kamer het olievloere. Die kinders van die huis het goeie maniere. Annie is op die uniwersiteit, waar sy onder andere ook botanie leer. J{lein Pietie bind 'n riempie aan sy swepie. Die ouers is baie vriendelik teenoor die goeie bediende.

WOORDELYS (VOCABULARY).

Meeste most ete meal voorkamer drawing-room famielie family gewoonlik usually meisie girl klavier piano speel plays hierdie this one ken knows olievloer oil floor sy she Annie Anne stukke pieces maniere manners vier four goeie good tafeltjie little table uni wersi tei t university waarop on which pa pi ere papers blompot flowerpot na after le lies lilies bokant over, above kaggel fireplace

spieel mirror waar where onder andere among others botanie botany leer studies bind ties riempie cord, strip of swepie little whip

leather ouers parents bediende servant baie very vriendlik friendly, kind teenoor towards doen do sien see

SPREEKLES (CONVERSATION LESSO~) .

1. \Vat het die meeste h uise ? 2. Waarop speel die meisie ? 3 . Wat leer Annie op die uniwersiteit ? 4. Wat sien jy in die spieel ? 5. Wat doen klein Pietie? 6 . Wat doen die mense na die ete ? 7. Hoe is die ouers teenoor die bediende ? 8. Waarop staan die lelies ?

VERTALING (TRANSLATION).

1. The girl sits in the drawing-room. 2. She plays on the piano. 3. The parents are kind towards the children. 4. The pieces lie on the table. 5 . Anne puts (sit) the lilies into the flowerpot. 6 . Usually there is a bookcase in the drawing-room. 7. There are two large windows. 8. The mirror is above the fireplace. 9. The girl studies botany at the university.

10. There is a carpet (tapyt) on the floor .

LES VIER (LESSON FOUR).

DIE HULPWERKWOORD (THE AUXILIARY VERB) :

IS of WEES (to be).

ONBEPAALDE WYS (Infinitive) : is or wee~. TEENWOORDIGE TYD (Present T.): ek is- I am. VERLEDE TYO (Past T.) : ek was- I was . TOEKOMENDE TYO (Future T.) : ek sal wees-I shall be. VERLEDE DEELWOORD (Past Part.) : gewees-been.

TEENWOORDIGE TYO (PRESENT TENSE).

~NKELVOUD (Singular) .

l. ek is I am 2. u is, jy is you are 3. hy is he is

MEERVOUD (Plural).

ons is u is, julle is hulle is

we are you are they are

VERLEDE TYO (PAST TENSE).

ENKELVOUD (Singular).

1. ek was I was 2 . u was, jy was you were 3. hy was he was

MEERVOUD (Plural) .

ons was we were u was, julli; was you were hulle was they were

TOEKOMENDE TYD (FUTURE TENSE).

ENKELVOUD (Singular).

l. ek sal wees I shall be 2. u, jy sal wees you wi.J be 3 . hy sal wees he will be

MEERVOUD (Plura l) .

ons sal wees we shall be u, julle sal wees you will be hulle sal wees they will be

VIR LEES; DIKTEE EN VERTALING (For Reading, Dictation and Translation).

DIE BREKFISTAFEL.

In ons brekfiskamer staan 'n groot t afel. Oar die tafel is 'n wit tafella ken. Gister was die laken nag vuil, maar vandag is hy skoon. Na 'n·paar dae sal hy weer gewas word . Daar is 'n teeservies. op die onderste end van die tafel. Daar is ook horde, lepels,

messe en vurke. Gewoonlik eet die meeste m ense eers pap met melk en suiker. Die suiker is nou baie duur. As die melk te Jang staan, sal dit suur word. Hy sal nie thuis wees nie vir brekfis. Daarna is daar dikwels gebakte ham en eiers, gebakte vis of vleis. Party mense hou meer van gekookte eiers of gebraaide skaapribbetjies. Daarna is daar 'n lekker koppie koffie of tee, met brood, konfyt kaas en boter. Die kinders was laat vir die brekfis, want hulle was mark toe. Ma sal hulle ml\re vroeer stuur. In die koshuis was die kos baie sleg, maar nou sal dit seker beter word. Die peper en

· sout is ook op die tafel, en die mostert staan daarby. Die asyn, wat in die bottel is, is van druiwe gemaak. Die druiwe was a l te ryp vir wyn. Die kinders sa! siek word, as hulle te veel peper en mostert gebruik. Na die ete sal die meide die tafel afdek. Wat sal pa vanm?ire rook, 'n sigaar of 'n pyp ?

WOORDELYS (VOCABULARY).

Brekfistafel breakfast table pap porridge oor over, on gekookte boiled tafellaken tablecloth melk milk

. gister yesterday suiker sugar nog still duur expensive, dear vuil dirty te Jang too long maar but suur sour skoon clean thuis at home paar few dikwels often dae days gebakte fried gewas word be washed gebraaide fried teeservies tea service ham ham onderste bottom eiers eggs end end vis fish horde plates vleis meat (steak) Lepels spoons party some rnesse knives hou like vurke forks meer more mense people skaapribbetjies chops lekker nice koppie cup koffie cottee tee tea brood bread konf yt jam kaas cheese bater butter kinders children laat late want because mark toe to the market

vroeg early stuur send koshuis boarding-house kos food sleg bad nou now peper pepper seker certainly,

probably sout salt mostert mustard

asyn vinegar bot tel bottle druiwe ·grapes gemaak made te ryp too ripe siek sick, ill gebruik use meid servant, girl afdek clear van more this morning rook· smoke sigaar cigar

SPREEKLES {CONVERSATION LESSON) .

I. Hoeveel pote (legs) het die tafel ? 2. Hoe is die tafellaken ? 3. Wat is die kleur van die melk en die koffie ? 4. Hoe smaak (tastes) die suiker ? 5. Waarmee eet die mense pap? 6. Hou jy meer van gebraaide vleis as van gekookte eiers ? 7. Wat is in die koffie? 8. Wat eet die kinders op die brood ? 9. Waarom was die kinders laat?

10. Wat maak qns van druiwe ?

VE'RTALING (TRANSLATION). I. What is there in our breakfast room ? 2. The large table has four legs, but some tables have five

(vyf) . 3 . Most people begin with porridge, milk and s ugar. 4. I do not like p orridge, but b egin with fried ham and eggs. 5. Mother sends the boys earl y in the morning to t he market. 6. My father smokes a pipe after breakfast, b ut my uncle

(oom) likes a cigar. 7. Food is very expensive at present, because there are many

profiteers (winsmakers) . 8. " The grapes were sour," said the fox (het die ja khals

gese). !). The servant girl cleans the plates, knives, forks and spoons.

10. My mother likes a cup of tea without {sender) sugar, but I like it with much sugar.

LES 'vvF (LESSON FIVE).

DIE HULPWERKWOORD (THE AUXILIARY VERB). ,.. HE (to have).

ONBEPAALDE WYS (Infinitive) : hC-to have.

TEENWOORDIGE TYD (Present T .): Ek het- I have, do have, am having.

VERLEDE DEELWOORD (Past Part.) : gehad-had.

VERLEDE TYD (Past T.) : ek het gehad-I had, have had, did have, was having.

TOEKOMENDE TYD (Future T .) : ek sal h(,-1 shall have.

VIR LEES, VERTALING EN DIKTEE (For Reading, Translation and Dictation).

DIE MIDDAGETE.

My suster het vandag die tafel vir die middagete gedek. Sy het die tafellaken oorgegooi. Ek het haar met die borde, mcsse en Iepels gehelp. Sy hct die goed met 'n droe vadoek afgevrywe. Nadat Pa die seen uitgespreek het, het ons met die ete begin . Daar was eers lekker sop, wat ons alma! baie geniet het. Na ons sop gehad het, het ons met die vleis en groente aangegaan . Dit was lekker gebraaide vleis, heerlike ertappels, smaaklike blomkool. wortels, erte en bone. Dikwels het ons ook pampoen, groen mielies, spinasie, rys, rape en patats.

Toe ons hiermee klaar was, het ma die desert op gcdien. Ons k!eintjies bet vlapoeding geneem, terwyl die groot mense ryspoeding gehad bet. Aanstaande Sondag sal ma ingelegde vrugte met room op die tafel he. Partymaal het ons ook aarbeie, vrugteslaai, gestoofde vrugte of jellie.

Omdat ons almal baie van vrugte hou, is daar altyd lemoene, piesangs, appels, nartjies, pynappels, pere, druiwe, perskes, appelkose of vye. Pa staan nooit van die tafel op nie, voordat hy 'n koppie koffie of glasie wyn gehad het. Ons kinders moet sonder dit tevrede wees, as daar nie melk is nie. As ons eers ouer is, sal ons natuurlik ook 'n bietjie wyn kry.

WOORDELYS (VOCABULARY).

het gedek laid kos food middagete dinner het opgeskep dished up het oorgegooi put over seiin grace het gehelp helped het uitgespreek has said. goed things sop soup droe doek dry towel het geniet enjoyed bet afgevrywe wiped groente vegetables bet gesny cut bet aangegaan continued beerlik lovely nartjies naartjies ertappels potatoes pynappels pineapples smaaklike tasty pere pears blomkool cauliflower druiwe grapes wortels carrots perskes peaches erte peas appelkose apricots bone beans vye ngs pampoen pumpkin nooit never groen mielies green mealies staan op gets up, rises spinasie spinach glasie Ii ttle glass rys rice wyn wine rape turnips sender without pa tats sweet potatoes tevrede satisfied hiermee with this as eers when desert desert oner older bet opgedien served natuurlik naturally bietjie little kleintjies little ones vlapoedin~ custard pudding , het geneem had ryspoeding rice pudding aanstaande next Sondag Sunday ingelegde canned vrugte fruit room cream aarbeie strawberries vrugteslaai fruit salad gestoofde stewed fruit jellie jelly

vrugte hou like lemoene oranges piesangs bananas appels apples

SPREEKLES (CONVERSATION LESSON).

l. Wie het vandag die tafel gedek ? . 2. Wat bet ma gedoen?

3. Hou jy van die middagete?

4. Sal jy jou suster met die borde help ? 5. Van watter soort vleis hou j y die meeste ? 6. Wie maak die groente skoon? 7. Wie kook die kos ? 8. Wat sal die kinders op Sondag kry? 9, Watter vrugte groei in Natal ?

10. Wat doen Suidafrika met sy vrugte? I I . Wanneer drink pa sy wyn ? I2 . Watter groente kan 'n mens op die mark (market) koop?

(buy). ·

VERTALING (TRANSLATION).

The little girl helped her mother with the table. The servantgirl put the tablecloth over the table. Most people (die meeste mense) have their dinner at one o'clock (om een uur). The dinner usually begins with soup and ends with desert. We a lways have fruit on our table, such as apples, pears, oranges, etc . (ens.). Nartjies and bananas grow in Natal. In winter (winter) the plates are always hot (warm), to keep the food warm (om die kos warm te hou). The Indians (Indiers) are very fon<l of (hou van) rice . We often have rice pudding on our table.

OEFENING (EXERCISE).

Write ten sentences about the house. (See lessons 1-5.)

LES SES (LESSON SIX).

DIE HULPWERKWOORDE (THE AUXILIARY VERBS). sal, wil, kan, mag, moet, laat.

TEENWOORDIGE TYD (Present T.) : ek sal- 1 shall or will . VERLEDE TYD (Past T.) : ek sou-I should or would.

TEENWOORDIGE TYD (Present T.): ek wil- 1 want to, or wish to. VERLEDE TYD (Past T .) : ek wou-1 wanted t o, or wished to . TOEKOMENDE TYD (Future T .) : ek sal wil-1 shall want to,

wish to.

TEENWOORDIGE TYD (Present T.): ek ... kan- 1 can , am able to. VERLEDE TYD (Past T.): ek kon- 1 could, was able t o. TOEKOMENDE TYD (Future T .): ek sal kan- 1 shall be able to.

TEENWOORDIGE TYD (Present T.): ek mag- I may, am allowed to.

VERLEDE TYD (Past T .) : ek mog-I might, was allowed to. TOEKOMENDE TYD (Future T.) : ek sal mag-I shall be allowed

to.

TEENWOORDIGE TYD (Present T.) : ek moet- 1 must, have to. VERLEDE TYD (Past T.) : ek moes-1 had to. TOEKOMENDE TYD (Future T .) : ek sal moet- I shall have to.

TEENWOORDIGE TYD (Present T.): ek laat-1 let , allow . VERLEDE TYD (Past T.): ek bet Iaat-1 let, did allow. TOEKOMENDE TYD (Future T .): ek sal laat- 1 shall allow.

VIR LEES, DIKTEE EN· VERTALING (For Reading, Dictation and Translation).

DIE STAD.

Ons sal jou nou eers iets van die stad vertel, want jy weet nou seker al genoeg van die lrnis .

Jy het seker al 'n stad gesien of tenminste daarvan gehoor . Dit is die moeite werd om 'n stad t e besoek, as 'n mens nie self daar woon nie. Gewoonlik kan 'n mens 'n stad per spoor bereik ,

of as jy wil, kan jy met 'n motor daarheen ry. As jy op die stasie uitklim, moet jy sorg, dat jy 'n veilige thuis kry, want daar is dikwels baie plekke, wat vir geen fatsoenlike mens geskik is nie. Dan kan jy 'n wandelinkie deur die stad doen om die stadslewe te beskou. Die strate is gewoonlik breed en in 'n goeie toestand. Aan weersye van die strate is ho(; geboue, waarvan baie vyf tot ses verdiepings hoog is. Die ondcrste verdiepings is gewoonlik groot winkels met glas voorkante, waarin baie aantreklike dinge vertoon word. By die boekwinkels sal jy mag ingaan om die boeke te besien, en omdat jy van lees hou, sal jy seker ook 'n paar wil koop. Vir byna ieder behoefte is daar 'n aparte winkel, sodat jy jou skoene en klerasie in verskillende plekke sal moet koop.

Vernaamlik in die aand is dit 'n mooi gesig om al die verligte vensters te sien, want die ligte is dikwels van verskillende kleure. Die mense loop daar ook baie vinniger as op die plaas 9f in 'n dorp, en voordat jy dit regtig besef, word jy saamgesleep. Die drukte is soms so groot, dat dit moeilik is, om die strate te kruis . Vera! in hawestede is daar 'n bonte mensem*nigte, omdat 'n mens daar alle nasionaliteite en klasse kan vind.

In die volgende les sal ons van die belangrykste geboue en vernaamste vervoermiddels vertel.

. WOORDELYS (VOCABULARY).

Stad town, city sorg take care tenminste at least veilige safe het.. .gehoor have heard thuis lodging-place moeite werd worth the kry get

trouble te besoek to visit- vir for woon lives, dwells fatsoenlike decent per spoor by rail geskik .. .is suited bereik reach wandelinkie little walk motor motor deur through daarheen to it do en (do) here : take ry ride, drive stadslewe town life stasie station te beskou to see uitklim step our strate streets breed broad verligte lit up goeie good ligte lights toestand condition van of weersye both sides kleure colours

hoe

geboue waarvan t-:it verdiepings hoog onderste

winkels glas voorkante aantreklike dinge vertoon word boekwinkels ingaan te b esien hoti ... van koop ieder byna behoefte apartc

sodat klerasie plekkc a and gesig

high

buildings of which to storeys high lowest, ground

floor stores g lass fronts a ttractive things are shown bookstores go in to inspect, view like buy each, every a lmost, nearly need separate

so that clothes places evening sight

vinniger

plaas dorp voordat regtig besef saamge5leep

drukte so ms so moeilik te kruis veral hawestede bonte mense menigte nasionali tei t klasse volgende belangry ks te vernaamste vervoermiddels

skoene verskillende vernaamlik mooi

more quickly

farm village before really realize carried along

bustle sometimes so difficult to cross especially sea-ports mixed , motley crowd nationalities classes following most important chief means of con-

veyance boots different especially pretty

SPREEKLES (CONVERSATION LESSON).

1. Waaroor is ons !es vandag ? 2 . Waar woon jy ? 3. Hoe kan 'n mens 'n stad bereik? 4 . Hoe bereik jy jou losieshuis (boarding-house) ? 5. Waarom is die strate van 'n stad so aantreklik in die

aand? 6. ·was jy al in 'n gebou met verskillende verdiepings ?

vVaar was dit? 7. Wat doen die mense in 'n stad ?

8. Hoe is die voorkante van die winkels ? 9. Hoe het jy in die aand gevoel? (feel).

10. Hoekom is dit soms moeilik om in die strate te loop ?

VERTALING (TRANSLATION).

1. We shall tell you something of the pretty places of the city and the streets.

2. Eady in the morning my sister and I left by train to visit the city.

3. \Ve arrived (het aa ngekom) there and from the station a motor conveyed (het vervoer) us to the boarding-house.

4. There were many people in the streets, and it wa> a motley crowd.

5. The lower parts of the big buildings are used for stores, and the upper (boonste) storeys for offices (kantore).

6. We have bought many books, because we are fond of reading.

7. One is allowed to enter the shops and inspect things. 8. We shall tell you something about the most important

sights in the next lesson,

LES SEWE (LESSON SEVEN).

DIE HULPWERKWOORD (THE AUXILIARY VERB). word (to become).

or also used to form the Passive Voice. word (is, is being).

TEENWOORDIGE TYO (Present T.): ek word-I become, am being .

YERLEDE TYD (Past l'.): ek het geword-I became, was being.

TOEKOMENDE TYO (Future T.) : ek sal word-I shall become, I shall · be .

YOORBEELDE (Examples) : Hy word 'n groot seun-He is becoming a big boy. Passive Voice: Die kind word deur die meester gestraf .

The child is being punished by the teacher.

VIR LEES, VERTALING EN DIKTEE (For Reading, Translation arid Dictation).

DIE STAD (Vervolg) .

Sien jy daardie gebou ? Dit is die poskantoor . As jy possef<ls, poswissels en sulke dinge nodig het, kan jy hulle daar koop. Telegramrne word ook daar ingelewer om weggestuur te i~rd. Verder kan jy ook pakette daarheen neem, wat met die pos vervoer rnoet word. Die rnense, wat 'n groot korrespondens1e het , huur daar gewoonlikf 'n privaat bus, waar hulle briewe ingesit word. Die grootste drukte kan egter op die stasie gesien word. As jy daar nie goed rondkyk nie, sal jy baie rondgestamp word, want iedereen is daar haastig . Party klim in hulle treine, terwyl weer antler besig is om hulle bagasie te boek. Voortdurend hoor 'n mens die waarskuwende geroep van die kruiers " Gee pad, asseblief I " Maar die mooiste gebou is tog die stadshuis. Daar is, buiten die stadsaal, ook nog antler sale, wat as openbare leeskamer, museum en kunssaal gebruik word. Dikwels is daar ook nog antler sale, wat verhuur kan word vir publieke vergaderings en resepsies .

Dit is 'n ware genot om die fraai skilderye in die kunssaa I te sien en die opgestopte diere in die museum, wat as lewendig daar staan en die aanskouer 'n uitstekende idee gee van die dier

32 in sy natuurlike staat. Baie aangename ure kan oak in die leeskamer deurgebring word. Die geregshof is oak 'n gebou, wat van baie belang is, want daar word regspraak uitgeoefen. Natuurlik is daar ook altyd 'n paar banke. waar geldelike transaksies verrig word. Vroefa werd die mense gewoonlik per perdebus vervoer, maar vandag word dit met motorkarre of trems gedoen, en in Natal is daar nag die riksjas. Die trems behoor aan die munisipaliteit, maar die motorkarre en riksjas aan private persone. Een van die grootste geriewe, wat die besigheidsman het, is die telefoon, want dit spaar horn baie tyd.

WOOR DELYS (VOCABULARY).

Poskantoor Post Office possei'ls stamps poswissels money orders sulke such nodig necessary telegram me telegrams pakette . parcels word ingelewer are handed in neem take weggestuur te to be sent away

word word vervoer conveyed korrespondensie correspondence huur hire, rent privaat private bus box briewe letters word ingesit are put in . egter however stasie station word gesien be seen rondkyk look about word rondgestamp pushed iedereen everyone haastig in a hurry party some klim uit alight trein (e) train (s) \veer again ander others is besig are busy bagasie luggage uur, ure hour, hours te boek to book word deurge- be spent

bring voortdurend continually geregshof law courts waarskuwende warning belang importance geroep shouting regspraak judgment kruier (s) porter (s) word uitgeoefen is given gee pad give away bank (e) bank (s) asseblief please geldelike money transaksies transactions stadshuis town hall

(building) word verrig are done stadsaal town hall sale halls vroeer formerly

perdcbus horse lrns opcnbarc lees- library, reariing kamer room

word gesien be seen trem (s) tram (s)

museum museum kunssaal art gallery word gebruik is used word verhuur are b eing let publieke public vergaderings meetings resepsies receptions ware genot fraai opgestopte lewenclig aanskouer iclee staat

true, r eal pleasure pretty stuffed alive spectator idea state

riksjas behoor aan munisipaliteit p ersone geriewe stadsbewoner telefoon spaar tyd skilderye di ere asof uitstekencle natuurlike aangenam e

rikshas belong to municipality persons conveniences city dweller telephone saves time paintings animals as if splendid natural pleasant, enjoyable

SPREEKLES (CONVERSATION LESSON).

I. Watter is die vernaamste geboue van die stad ? 2. Watter transaksies word in die poskantoor verrig !

3 . Waarom is daar a ltyd so 'n drukte op die s tasie r 4. Hoekom is 'n stadshuis so nuttig (useful) ? 5. Watter werk word in 'n geregshof gedoen ? 6. Waar wil j y liewer woon, in die stacl of op die Janel, en

waarom? 7. Watter geriewe het die clorpsbewoner ? 8. vVat is daar nag meer in 'n stad te sien?

VERTALING (TRANSLATION) .

l . The porter s a.re for the convenience of the travelling (reisende) public and are often very busy.

2. Which conveniences a re in the town tha t are not in the country?

3. vVhere a re st a mps a nd pos ta l orders bought ? 4 . The pretty paintings in the art gallery belong t o thnimeu

cipality.

5. In the library there are many books and newspapers, which can be read.by the p'ublic.

6. The stuffed animals in the museum look (lyk) as if they were alive, and they give a good idea of their natural state.

7. The trams convey the people quickly (gou) from one part of the town to the other.

8. The people who travel on the tram may take their luggage with them (saam ... met).

OEFENINQ (EXERCISE).

Write a short essay on the town.

LES AGT (LESSON EIGHT).

DIE REELMATIGE WERKWOORD (THE REGULAR VERB).

Contrary to English, there is only one class of finite verbs (i.e., there are no weak and strong verbs).

The Past Participle is always formed by adding " ge " to the infinitive, except with verbs beginning with one of the following prefixes: be, ge, er, her, ont ver.

Ex.: gaan (to go). P.P. gegaan (gone). Exceptions: Ex. be bedrieg (to betray). Past P. (bet) bedrieg.

ge gebeur (to happen), Past P . (het) gebeur. er erken (to acknowledge) , Past P. (het) erken. her her/inner (to remind), Past P. (het) herinner. ont onfken (to deny), Past P. (het) ontken. ver verloor (to lose) , Past. P. (het) verloor.

The Past Tense is formed by putting " het " before the infinitive.

DIE VERVOEGING (CONJUGATION) .

ONBEPAALDE WYS (Infinitive) : skrywe--to write. TEENW00°RDIGE TYD (Present T.) : ck skrywe-I write. VERLEDE TYD (Past T.) : ek het geskrywe-I wrote, wa's writing.

did write, have written.

TOEKOMENDE TYD (Future T .) : ek sal skrywe- I shall write. 'n BRIEF (A LETTER) .

Beste Piet,

Platrand,

P.K. H.ietfontein,

distr. Senekal.

3 Junie, 1920.

Jannie skrywe my, dat die Kaapse skole oor veertien dae sluit, dan kom hy na ons toe. Ma het my toe gese om aan jou tc skrywe en jou uit te nooi, om jou vakansie by ons te kom deurl>ring.

Vra jou oucrs hulle toestemming en kom seker . Ek het Jannie alreeds geskrywe, dat jy sal kom. Ste! ons nou nie teleur nie. Ons sal baie pret he . Jy weet, die koeie het nou kalwertjies . Ons

kan die kalwers ry ot ons kan jong perde inspan. Saans kan ons jongspan met die honde ystervarke ja. Hulle is byna elke nag in die lande en verniel die tuine. Ek sal my neefs, wat op "Die Put" woon , ook skrywe om oor te kom vir die ystervarkjag, dan salons omtrent 'n half dosyn wees, wat aan die jagtog kan declneem. Jy kan dan 'n verslag daarvan skrywe vir julle joernaal.

Vrydagaand was ek. en ou Windvo°"l met die honde op jag . Die honde het 'n ystervark in die mielieland gekry . Ons he t toe na tuurlik op die geblaf a fgestorm. Eers trap ou Windvoel in 'n gat en slaan neer soos 'nos . 'n Endjie verder trap ek weer 'n wal af en val bollemakiesie onder in die ~loot. Maar op die ou end was ons maat dood. Ons bind toe sy pote aanmekaar, steek 'n stok daardeur en stap toe so trots as poue met die ystervark huistoe.

Een Saterdagmiddag sal my suster haar vriendinnetjies oorvra, dan kan ons 'n lekker middag onder die koel borne deurbring . My moeder sal ons daar op koek, tee en lemoenstroop trakteer. Ek geniet al by voorbaat al die pret, wat ons •a l he .

Bring jou B.S.A . ,,·indhuks saam om voels te skiet en as jy ook die gedigte van J a n Celliers het, bring hulle saam. My ouers hou veel van goeie boeke en geniet hulle altyd.

Skrywe dadelik, wanneer ek jou kan gaan afhaal op die stasie . Ontvang die hartlike groete van

J o u vriend, NEELS.

WOORDELYS (VOCABULARY).

P.K., poskantoor distrik 3 Junie beste E:aapse

skool, skole oor veertiPn dae

sluit kom

P .O, post office district 3rd June dear Cape

school (s) over 14- days, fortnight close, break up corn cs

na . .. toe to ( double use of preposition)

byna e lke hag (tc) land {e)

verniel tuin (e) nccf {s)

jag omt1·ent half tlosyn

hunt (verb)

nearly every nights {s)

land Is), field (s) destroy garden (s)

cousin (s)

hunt (no un) about half a dozen

gesc sa id p .p ) jag tog hunting expedition

uit te nooi to invite deelneem ta k e part vaka nsie holidays verslag report deurbring spend joernaal journal vra. ask Vrydag Friday ouers parents ::tand evening toest emming consent mieliela nd mealieland hulle their gebla f barking seker for sure het afgestorm cha rged towards a l reeds a lready t rap stepped teleurs tel disappoint eers at firs t pret fun gat hole weet know neerslaan fall down koei koeie COW (s) OS ox kalwertjies 1 i ttle calves endjie little r y ride verder further jong you ng t rap· a r stepped down perd (e) ho rse (s) wa l bank ins pan inspan val fell saan~ in the evening bollema kiP.sie head over heels jongspa n youngsters onder below hond (e) d og (s) s loot d itch ystervark (e) porcupine (s) ou end a t last maat fri end dood dead sy (his), its poot , pote leg (s) bind tied ;ianmekaar together steek put stok stick, p ole t rots proud pou (e) peaco*ck (s) Sa terdag Saturday middag a fternoon koel cool vrienrlinnc tj ics little friends moeder mother koek cake lemoenstroop lemon juice trakteer trea t by voorbaa t in a nticipa tion wind bu ks a ir gun vo(J (s} bircl(s) tc skiet to shoot ge<lig (te) poem (s) gocd, gocic good bock (e) book (s) daadlik immedia tely a fhaal fetch , meet ontvang accept ba rtlikc hearty , kind groctc regards vriend frienLI

SPREEKLES (CONVERSAllON LESEON).

I. Beskrywe die begin van 'n brief in Afrikaa ns . 2. Waarom bet Neels vir Piet uitgenooi ? a. Wat sou die seuns op die plaas doen ? 4. Wat bet met ou Windvoel gebeur? Ii . Waarom bet hulle op ystervarke jag gemaak ? fi. · Hoe bet hulle die ystervark huistoe gedra ? 7. Kon Pi et somaar kom ? 8 . Wie sou alnial aan die jag deelneem ? 0 . Hoe sou hulle een Saterdagmiddag deurbring ?

Ill. Hoe eindig 'n mens '11 brief ?

VE RTALI NG (TRANSLATION).

l. The Natal Schools closed on the 15th December. 2. The boys wanted to hunt porcupines during the night. 3. The boys have much fun with the little calves . 4. The porcupines destroy the mealiefield, and therefore we

want to kill them. 5. Neels a nd old Windvocil carried the porcupine on a stick

0 11 their shoulders (skouers). 6. •· You must come for sure, and not disappoint us ," wrote

Neels to Piet. 7. The dogs went with the hunters (j agters) on the hunting

expedition, and soon the boys heard the barking. 8. My parents are fond of poems, a nd you must therefore bring

a ll your poems of J an Celliers wit h you. !J. The children spent a pleasant afternoon under the cool

trees while (terwyl) the servant girl served the refreshments (verversings).

10. I want to write a letter to my friend a nd ask him t o spend his holidays at our hou:;e .

Liewe Neels,

LES NEGE (LESSON NINE).

Posbus 41,

Fauresmith.

7 Junie, 1920.

Vanm6re was ek net toevallig thuis, toe die posbode met die briewe omkom. Hy gee my 'n paar briewe. Op een koevert staan "Die Jonge Heer Piet Venter." Ek vee my oe 'n slaggie uit, kyk nog eens en ja waarlik, dit was niks anders nie as " Piet Venter," geskrywe in die. handskrif van Necls Vermooien. Die brief was dan ook gou genoeg gelees, en so bedaard as ek kon, loop ek na Ma toe en begin te klae oor die gebonde !ewe op die dorp. Ma belowe my toe, sodra as ons die eksamen klaar geskrywe sal he, sal sy myna 'n plaas stuur. Jy sien dus my plan het goed geluk.

Toe sy jou brief gesien het, was sy heeltemal opgenome met jou uitnodiging, en met haar as voorspraak het Pa gou sy toestemming gegee. Moeder maak nou alles reg vir my vertrek op die 25 ste. Ontmoet my op die 26 ste e.k. asseblief, op die stasie .

Die week het ons net smoor. Maandag het ons Latyn geskrywe, vandag skrywe ons geskiedenis en more sal ons Hollands skrywe; dan moet ons nog matesis, gemie en Engels skrywe. Man, nou verstaan ek eers wat die digter bedoel, ashy sc:

"Va n al die skrywe doe11 my vingers seer, Va n al die sit is ek so styf as leer."

Gelukkig het ek al die werke van J an Celliers en sal hulle saambring. My B.S.A. sal .ek ook meeneem. My Pa het geskrywe om 1,000 patrone vir die B.S.A. Met so 'n klompie patrone kan ons veel doen. Is daar ook springtiokke by julle ? Pa se, hy sal ons 50 Lee Metford patrone gee as ons vir horn 'n bok sal stuur. Skrywe my gou of dit die 25 ste gel;~ vir jou sal \vees om my op die stasie te ontmoet. .,

My ouers stuur hulle beste groete aan joune. Met beste groete, verblyf ek

Jou vriend,

PIET,

WOORD ELYS (VOC1\ BUL AHY) .

P osbus post box ui tnodiging inv ita tion Ji ewe dear voorspraak spokesm a n v a n more this m orning gou q uickly, soon t oevallig b y ch an ce maak reg prepares n e t just vertrek departure thuis a t h om e eers komcncle next posbode p ostman asseblief please omkom came round d ie this gee gave week week koevert en velop e smoor hard lines Die jonge mast er Maandag Monday

H eer

to ru' uitvee Latyn la t in 001;:, oe eye (s) vandag to-day s laggie first (a time) geskieden is history nogeens once again H olla nds Dutch waarlik really m at es is m athematics niks nothing gemie chemistry handskrif ha ndwriting Engels English bedaard calmly gou genoeg quickly enougl~

digter poet vers taan understand kla comp lain bedoel means geb onde tied down vingcr (s) finger (s) derp v illage seer sore belowe promise sit sitting sodra as as soon as styf sti ff Jeer leatl1er eksamen examina t ion gelukkig luckily klaar. .. geskrywe finished plaas . farm werke books plan plan s~ambring bring along het geluk succeeded m eeneem take with me patrone pelle ts heeltem al quite opgenome ta ken in klomp ie so many

sprpbokke springbuck patron e cartridges gele suitable verblyf rema in

SPREEKLES (CONVERSATION LESSON) .

. 1. Hoe W'Ls P ict, toe hy Neels se brief gekry bet ? . 2. Wat sou hy saam bring ?

:l . Waaroor hct Piet gekla ? L V\l'at het sy moeder gedoen ? 5. Wat het Piet gedurcncle die week gedoen ? ll. \Vatt f! r vakke (subj ec ts) m<ics hy skrywc? 7 . \Vat docn 'n digte r ? 8. \Vaarva n l10u die ouers van Ncels ? 0. Waar kry 'n m ens springbokke ?

10. Wat het 'n mens vir 'n jagtog nodig ?

VERTALING (TRANSLATION).

Piet was very glad when he receiv~d the Jetter from Neels, because he was fond of farm life (lewe) .

2. Neels invited his friend to spend his holidays on their farm .

:J. He wanted him to take p a rt (dee! neem) in a hunting expedition on porcupines .

4 . Piet wrote his exammation during that week and felt very tired .

.5 . He complained a bout the life in town, and wanted to enjoy the free (vry) farm life.

6. The boy walks calmly to his father a nd asks him for a hundred cartridges to shoot springbuck.

7. The boy fell into the ditch a nd hurt his leg (seer maa k). 8 . Sometimes the porcupines destroyed the gardens, and

therefore the boys had to kill them.

LES TIEN (LESSON TEN) .

DIE SELFSTANDIGE NAAMWOORD (THE NOUN).

DIE MEERVOUD (The Plural).

The chief ways in which nouns form their plurals are by adding "e," "s," ., ers/' or "eren '' to the singular.

The following nouns take " e " for their plural : (1) Nouns of one syllable:

Exs .: hond- honde (dog-dogs) . skaap-skape (sheep-sheep). mens- mense (person-persons) .

Except the following : (a) The names of relatives take "s-"

oom, ooms (uncle, uncles). seun, seuns (boy, boys or son, sons). broer, broers (brother , brothers) and maat, maats (mate, mates).

(b) Nouns ending in " Im " and " rm." Skelm, skelms (rogue, rogues). arm, arms (arm, arms).

Attention is drawn to the fact that the addition of " e" for the plural requires an adjustment in spelling. (2) Nouns ending in a consonant preceded by a short vowel double

the final consonant and add "e." Exs.: Kop, koppe (head, heads).

pan, panne (pan, pans). klip, klippe (stone, stones).

(3) " f" becomes " w " after a long vowel or diphthong. Exs.: dief, diewe (thief, thieves).

duif, duive (pigeon, pigeons).

DIE PLAAS (THE FARM).

Saans en sm6rens is dit baie woelig op die plaas. 'n Wakker boer roep vroeg in die m6re sy mense, want as die boere op die landerye werk, is daar nie tyd nie om te slaap tot die son uitkom. Die landerye eis spoed. Hy moet sien, dat sy knegte die graan afsny en die gerwe opbind. Sy seuns moet weer die landmure

opstapel m et -klippe. Die koeie moet gemelk word, en die damme moet skoongemaak word. Die boerevrou moet sorg, <lat die eende, duiwe, poue, honde en katte kos kry . Saans moet sy die hoenderhokke sluit, sodat die pluimvee diewe nie kan inkom nie. As die boere nie presies is nie, steel die diewe hulle grawe en antler gereedskappe . Al die goed word saans in buitekamers gebere, behalwe die ploe

0e" en'te, die kom in skure. As die skape na die water kom, loop hulle, dat die stowwe hoog in die lug opstyg, en die veewagter moet Jang tree maak om by te hou . Die stowwe waai soms in jou oe, want die wee en paaie is sanderig. Maar die boere het gelukkig plekke vir die werksmense, waar hulle die stof kan afwas.

Twee van my broers en ek was verlede somer by ons oom op die plaas. Toe ons daar aa·nkom, was dit vir ons 'n bietjie vreemd, maar gou het ons maats gemaak met ons neefs, die seuns van oom Jan. Die eerste aand het ons die skelms gaan voorsit onder die borne. Ons was nie lank daar nie , of daar kom 'n ou Boesman vrugte steel. Ons vang horn, bind sy arms aan mekaar en vat horn huistoe. Natuurlik, magistrate, advokate, die mense van die uniwersiteite, kry jy nie op 'n plaas nie. Wel, ons het toe maar my oudste broe.r aangestel as magistraat en my twee neefs was die. publieke aanklaers. Een, twee, drie was die 011 Boesman voor die hof. Die magistraat sit op 'n stoel, die antler kry nie stoele nie, maar sit op kaste en ou Jan staan met die sak pere op die rug in die hoek. Ek het die aanklagte, in my kapasiteit as publieke vervolger, voorge!ees en die saak ingelei . Ek het die getuie behoorlik ondervra. Die advokate het in hulle kapasiteite as verdedigers, dan ook pragtige pleidooie gelewer ten gunste van die ou jong. Na altwee kante gehoor was, staan die magistraat op onder plegtige stilte, en hy begin: Jantjie, ek vind jou skuldig aan diefstal van vrugte, en die tien gebooie se: " Jy sal nie steel nie ." Die uitspraak is : Jy moet sorg, <lat die klein basies nou voOI <lag warm koffie in die bedde kry en hulle skoene moet blink skoon gemaak wees. Ou Jan Jantjie het na dit noolt weer pere gesteel nie.

WOORDELYS (VOCABULARY). Saans evenings koeie cows smilrens mornings moet gemelk have to be

word milked woelig bustling buite kaipers outside rooms damme ponds, dams wakker enterprising,

vi~ilant

boer farmer tikoongemaak cleaned roep calls boervrou farmer's wife sorg see, attend to werksmense working people,

labourers boere farmers eende ducks landerye fields duiwe pigeons werk work poue peaco*cks te slaap to sleep honde dogs son sun kos kry get food uitkom rises hoenderhokke fowlpens eis demands sluit lock spoed hurry, speed pluimvee poultry diewe thieves knegte servants,

labourers graar. gram inkom get in afsny cut steel steal op bind bind presies careful seuns sons grawe spades vrugte lrmt · stilte quietness,

silence d1etstal thelt straf sentence sorg see to klein bas1es little masters

koffie coffee bedde beds

tien geboote ten command- jy thou men ts

blink shining nooit never ek Yind jou skuldig I find you guilty

SPREEKLES (CONVERSATION LESSON) .

1. Wat doen die boer vroeg in die more ? 2. Wat werk die knegte ? 3. Wat doen die boervrou ? 4. Met watter soort pluimvee boer die vrou ? 5 . Waarom bere die boer sy gereedskap ?

6. Wat gebeur (happens) as die vee na die water kom ? 7. Wat bet die seuns een aand gedoen ? 8. Watter soort mense kry jy nie op 'n plaas nie ? 9. Wie bet die ou jong verdedig ?

10. Wat was sy straf ?

VERTALING (TRANSLATlON).

l. The farmer calls his labourers before sunrise to harvest (oes) his fields.

2. The herdsman takes his sheep in the evening to the dam , 3. The wind blows the dust from the roads in clouds over

the grain fields. 4. A bushman is tond ot (hou van) stealing fruit in the night. 5. The boys caught the thiet, bound his hands together and

brought him home. 6. It is easier (makliker) to hunt porcupines than to catch

thieves among trees 111 the night. i . My father has been magistrate at A. and my uncles are

advocates at Z. , but I am a sheep tar mer m the Transvaal.

~ . Women (vrouens) are Jond ot poultry tarmmg; some keep !owls, ducks, P.rgeons, others again keep peaco*cks, geese and turkeys (kalkoenel.

LES ELF (LESSON ELEVEN).

DIE MEERVOUD VAN SELFSTANDIGE NAAMWOORDE

(Varvolg).

THE PLURAL OF NOUNS (Continued).

(l) The following nouns take "s" for their plural: (a) Nouns of more than one syllable ending in one of the

following: aar, aard, e, el, en, er, erd, eur, ie, oe, or and u . Exs.: aar: bedelaar, bedelaars-beggar, beggars.

aard : luiaard, luiaards-sluggard, sluggards . e : meule, meules- mill, mills. el: lepel, lepels-spoon, spoons. en: deken, dekens- quilt, quilts . er: hoender, hoenders- fowl, fowls. erd: wingerd, wingerds- vineyard, vineyards. eur: administrateur (s)-administrator (s). ie: famielie, famielies-family, families . oe : Basoetoe Basoetoes-Basutu, Basutus. or : professor, professors- professor, professors . u : indiwidu, indiwidus-individual, individuals.

(b) Nouns designating the ranks in the army. Exs .: korporaal, korporaals- corporal, corporals .

kaptein, kapteins-captain, captains . (c) All diminutives take an" s." Exs.: blikkie, blikkies- little tin, little tins .

(2) The following nouns form their plural by adding " ers " or " ere·" to the singular :

Exs.: kind, kinders-child, children. lam, lammers-lamb, lambs. kalf, kalwers- calf, calves. rnnd , runders - cattle. lied, !ieders- song, songs. been, beenders- bone, bones. goed, goeders- good, goods. gelid, geledere- rank, ranks.

(3) Nouns ending in •.• heid" change the " .heid" into "hede."

Ex.: goedheid, goedhede-kindness.

(4) The followmg nouns have irregular plurals:

Exs.: buurman, bure-neighbour (s). Engelsman, Engelse-Englishman, Englishmen. Fransman, Franse-Frenchman, Frenchmen. skip, skepe- ships, ships. stad, stede-town, towns. smid, smede-smitb, smiths. vrou, vrouens- woman, women. lid, lede- member, members limb (s). hemp, hemde-sbirt, shirts . wa, waens-wagon, wagons. vrug, vrugte-fruit, fruits . nag, nagte-night, nights.

(5) Getuie, plural getuie-witness, witnesses.

VIR LEES, DIKTEE EN VERTALING (For Reading, Dictation and Translahon).

DIE LEWE IN DIE STAD.

Daar 1s seker geen woeliger en vermoeiender !ewe as die stadslewe nie. 'n Mens vind daar allerlei' soorte en klasse mense en daarom is daar 'n tamelike mensekennis nodig, om tevrede in so 'n stad te kan !ewe. Hier in Suidafrika het ons nie baie groot stede nie. Tog het ons die geleenthe1d om 'n regte kosmopolietiese stad te leer ken, as ons na Johannesburg gaan . Daar vind 'n mens pragtige geboue langs armoedige huisies, bedelaars en miljoeners op dieselfde straat, luiaards en vooruitstrewende mense in die selfde kafee, besig om hulle maal te gebruik. Gedurende die oorlogtyd was daar ook baie soldate, offisiere en kapteins te sien.

Dit is 'n gejaagde !ewe en selfs kinders is haastig. Daar is 'n gcdurige kom en gaan, sodat jy dikwels jou bene nie ken nie. Daar is Afrikaners, Engelse, Franse, Hollanders, Italianers, ens. In die vensters van die winkels sien 'n mens hellf_de, skoene,. sakdoeke, en dan weer lepels, messe, vurke; juwele, Qf'1"Vrugte winkel is daar baie soorte vrugte. Die baie rytuie soos waens~karre, motorkarre en fietse (rywiele) en die trems dra baie daartoe by om die gewoel nog erger te maak.

Sodra 'n meas uit die besigheidsdcle van die stad uit is, is daar fraai voorstede te sien, met pragtige tuine en woonhuise. Daar is groot plautasies, afgewissel de.ur mooi blomtuine. Aan die rand van die

voorstede is oop vla ktes , waar beeste wci, en lammers en kalwcrs rondspeel. Dikwels is daar ook 'n hoenderboerdery naby die sta.d te sien, wat die mark van hoenders, eende, ganse en eiers voorsien. Soms is daar gevalle, waar die vrouens as 'n tydverdryf hoenders aanhou, terwyl die mans hulle werk in die stad het. Maar, soos in a l die groot stede, is daar ook baie diewe in Johannesburg. Daar is verskillende geregshowc, waar die misdadigers verhoor word, en die getuie hulle getuier: is moct a fl(:.

Wat natuurlik <lie m<estc in die oog val, is d ie groot hope sand; wat uit die myne Im m. Die myne, wat die vernaamste bron van rykdom vir Suidafrika 1s. en wat tegclyker tyd ook al so baie vcr driet en e llende veroonaa k het !

Daar is nog baie m~er oor die stcdc te vertel, maar ons h ct nie genoeg ruimtc daarvoo r nic. en mod <lit dus voor 'n later les laat oorstaan.

WOORDELYS (VOCABULARY) .

woeliger livelier bcsigheidsdele business part~ vermoeiender more \vearyiug voorstcde suburbs soorte kinds · tuine gardens tame like fair woonhuisc dwelling houses mensekcnuis knowledge plantasies plantations

of men tevrede satisfied afgewissel word ;ilternate

hi er here blomtuine flower gardens

stede towns rand border geleentheid opportunity vlaktes meadows

regte real beeste cattle

wei graze kosmopolieticse cosmopolitan

ken know hoenderboerdery poultry fanr a rmoedige poor voorsien supply miljocn ·rs millionaires gevallc cases dieselfde the same tydverdryf pastime straat street aankom keep diewe thieves vooruitstrewende ambitious oorlogtyd wartime misdadigers criminals sold ate soldiers verhoor word are tried

getuienis evidence gejaagde hurried, r estless

haastig in a hurry aft(, give

gedurigc continual

jnwele jewellery rytuie vehicles dra by (by clra) add to gewocl crgcr

vcrdrict vcroorsaak ruimtc

bustle wo1·se

sorrow caused s1>ace

in clie oog val arc noticed at once

hope myne r ykdom bron tegelykcr tyd

cllcmlc oor oorstaan

heaps mines riches source at the same

time grief about leave- stand

over

SPREEKLES (CO~ \'ERSATION" LESSON".)

l. \Vaarom maak die stadslewe 'n mens moeg ? 2. Waarom is daar so baie verskillende soorte mense ? 3. H e t Suida frika baic groot stede? Noem die name daarvan. 4 . \Vat is daar op die strate van Johannesburg te sien ? ii. \Vas jy al in 'n m yn gewecs? lndien so, hoc lyk dit binnc-

kant? 6. Nocm die name van die verskillendc range in die lee; .. 7. Hoe lyk die voorstcdc ? 8. Vertel wat daar op 'n hoemlerboerdery te sien is . !l . \Vaarom is daar so baie diewc in groot stede?

11). Hoe word die misdadigers gestraf ?

VERTALING (TRANSLATION).

l. London is probably the larges t (grootste) city of the world but New York is the most (mces) cosmopolitan.

2. The large towns of South Africa have many beautiful buildings, gardens and streets.

3. In some shop windows one can see knives, forks, spoons, and in .others handkerchiefs, shirts, boots and stockings.

4 . The heaps of sand which one can see from the railway !me (spoorwegiynJ are the crushed stones from the mines

r.. On a poultry farm there are many fowls, ducks, geese, and eggs, and also chickens (kuikens) .

. 6. Some of the cafes have a bioscope during the whole day, and during the lunch hour they are usually very full.

7. On the streets one can see beggars and rich people, sluggarrls anrl business men.

8. Why has the gold ot South Africa caused so much sadness to many people and rumed (het geruineer) the health of thousand~ (du1sende).

OEFENING <EXERCISE ).

Write five sentences of at least eight to ten words each on town hfe.

LES TWAALF (LESSON TWELVE).

GESLAG (GENDER).

Gender in Afrikaans, like in English, follows sex.

Persona and animals \...fnging to the male sex are Masculine Gender (manlike geslag) a1~ those belonging to the female sex are Feminine Gender (vrouellke geslag).

Nouns which may be used for either sex are Common Gender (gemeen geslag).

Things without animal life are Neuter Gender (onsydlg geslag) Gender is distinguished by :-

(a) The use of affixes (e, -es, -iese, -in, -ster), as: e : president (president) presidente, eggenoot (husband) eggenote, kwekeling (pupil teacher) kwekelinge. es : onderwyser (teacher) onderwyseres, prins (prince) prinses, profeet (prophet) profetes. iese : Redakteur (editor) redaktriese, direkteur (director) direktriese. In ; Keiser (Emperor) K eiserin , held (hero), heldiu, heiden (lieathen) heidin. ster: Vryer (bachelor)vryster, spreker (speaker) soreekster

(b) Different words, as : Va der (father), moeder, man (husband)• vrou ,seun (son), dogter, neef (nephew) , niggie, baan (co*ck), hen, bu! (bull), koei, hengs (horse or stallion) , merrie, reunhond (dog). teef.

(c)

(d)

Exs .: of Common Gender : kind (child), skolier (scholar), skaap (sheep) , vark (pig), stufaent (student).

The Gender of most animals s indicated by either pre- or ·affixing the word mannetjie (male) for male animals , and wyfle (female) for female animals, as: mannetjieduif, wyfieduif, mannetjietier, tierwyfie, leeu mannetjie, leeuwy fie, mannetjieeend, eendewyfie .

As it is of course necessary to know the gender of a noun chiefly for the sake of being able to use the correct pronoun for it, we have here given a short list of the common pronouns.

(l) When the pronoun is used as a subject: Masculine gender Feminine gender.

by - be sy - she Neuter gender. Common gender .

dit - it same as masculine

(2) When the pronoun is used as the object : Masculine gender. Feminine gender.

horn - him baar - her Neuter gender. Common gender.

dit - it same as masculine

(:3) The possessive pronoun : Masculine gender.

sy - his Neuter gender.

sy - its

Feminine gender. haar - her

Common gender. same as masculine

OEFENING (EXERCISE).

Skrywc die geslag van die volgende selfst . n.w. en sit die regte voornaamwoord daar agter, a.s onderwerp, as voorwerp en <'-S besitter (Write down the gender of the following nouns and put the correct pronoun after it used as subject, as object and . as possessor) :

Oom, dogter, niggie, vo<;l, seun , stoel, kind, pa.pier, ma.at, vriend, appel, hond, skaap, pen, ink, boom, tante, direkteur, heiden, vader, merrie, teef, haan, boerin, onderwyser, koningin, prinses, student, eggenote, kwekeling.

Ex.: Selfst, nw. Geslag oom manlik

Onrlerw. hy

Voonv. horn

Besitt.e:r sy

VERKLEINWOORDE (DIMINUTIVES).

Diminutives are used very often in Afrikaans, and they are formed by changing the ending of the word.

They are formed by adding the following suffixes to the words : ie, jie, tjie, etjic, kie, pie.

VOORBEELDE (Examples).

ie: Words ending ink, p, f, sand g :

huis, huisie (little house). boek, boekie (little book).

rug, ruggie (little back). duif, duifie (little pigeon). kamp, kampie (little camp).

Jie: Words ending in d and t :

lied, liedjie (little song) . pit, pitjie (pip).

tjie : (l) Words ending in I, n, a nd r, preceded by a long vowel:

s toel, stoeltjie (little chair).

etjie:

blaar, blaartjie little, leaf- of a tree). tu in, tuint jic (little garden).

( ~) words ending in a vowel or diphthongs :

Pa, paa tj ie (little father). slee, sleetjie (li ttle sledge). leeu, leeutj ie (little lion) . knie; knietjie (little knee) . vlooi, vlooitjie (little flea). eggo, eggootjie (little echo). mou, moutjie (little sleeve). paraplu, parapluutj ie (little umbrella).

(3) Words ending in a unaccented el, er, en :

skottel , skotteltjie (little basin). beker, bekertjie (little jug). deken, dekentjie (little qui lt) .

Words ending in 1, m, n, r preceded by a short accented vowel :

kol, kolletj ie (little speck, dot). dam, dammetjie (dam) . kan, kannetjie (can). ster, sterretjie (star).

kie ·: Words of more than two syllables ending in "g " :

koning, koninkie (little king) . sening, seninkie (little sinew).

pie: Words ending in m, preceded by a long sound or consonant:

toom, toompie (little bridle) . skelm, skelmpie (little rogue).

OEFENING (EXERCISE).

Skrywe die verkleinwoordjies van die volgcnde selfstandige naamwoorde (Write down the diminutives of the following nouns) : Oom tafel, raam (frame), pad, stoel, oomblik, lam (lamb), rotting (cane), stok (stick), pruim (plum), koppie (cup), kind, mes, deur tapyt (carpet), tuin, peer, prent, wa (wagon), pen, kamer, nag night), lug (air), drie, koerant (newspaper), blompot (vase), vlerk wing), posseel (stamp). gebou, toring (tower), rivier, vis (fish),

j as (coat), druif (grape), brief (letter), strooi (straw), pou, lettergreep, poskantoor, lokomotief.

DIE DIERETUIN (THE ZOOLOGICAL GARDENS).

Die dieretuin, waarheen ons gegaan het, is aan die voet van 'n hoe berg gele'e. Deur die een kant loop 'n riviertjie helder water. Die reu~ebome aan sy oewers strek hulle bree takke ver oor die water uit. Tussen die digte takke hang baie nessies, waarin, die Vuiiltjies hulle kindertjies uitbroei en hulle m oreliedjies sing. Onder die borne in die skaduwee staan die hokkies, waarin die wilde . diere aangehou word.

Ons oom en tante met hulle seuns en dogters, ons neefs en niggies en hulle ·onderwyseres, was by my Ma en Pa om te kuier. Ons kinders maak toe 'n plan om na die dieretuin te gaan. Ons hou toe 'n vergaderinkie om alles te bespreek. Annie werd gekies as presidente, maar sy wou nie aanneem nie ; toe is Fransie gekies as president. Daar het verskeie sprekers en spreeksters deelgeneem aan die diskussies. Ons besluit toe om die middag te gaan. Nadat ons ouers hulle toestemming gegee het, stap ons as helde en heldinne na die dieretuin . Die man en vrou

1of soos Oom

hulle noem : "direkteur en direktriese " van die dieretuin, het ons vrindelik ontvang en 'n gids gegee om ons rood te lei, by die wonLnkies van die diere . In die eerste hok was 'n pragtige mannetjieleeu en 'n wyfie-leeu. Die mure aan die agterkant van die . hok is hoog, die voorkant het ystertralies. Daar agter sit die koning en koningin van die woud opgesluit. Daarnaas was 'n Australiese reunhond en 'n teef met drie kleintjies. Hulle lyk heel gelukkig in hulle net huisie.

In die voi'!afdeling stap die mannetjiepou en wyfiepou as prins en prinses rood. Hulle vere is baie fraai . Ek wonder of die kroonprins en prinses van Griekeland so mooi gekleed is . Die voms dra waarlik 'n kleureprag.

Daai- is nog baie antler voeltjies, wat hulle liedjies ewe vrolil,; sing . Die lyster sing nog mooier as die sangeres op die konsert.

In 'n klein kampie loop 'n wildebeesbul en twee koeie met kalwers. My vriendin het die wit haan en die henne heel aardig gevind. 'n Meisie hou altyd van hoenders. Ons het al die afdelinge besoek. Die slange lyk maar grillerig . Die ape was die vermaaklikste . 'n Dieretuin is 'n paradys vir 'n kind en 'n goudmyn vir 'n skolier, want hier is nie alleen veel moois te sien nie, maar 'n mens kan veel daar leer van die diere van antler Jande.

Ons bet 'n heel genoeglike middag deurgebring. Maar as 'n mens daar aan dink. dat die diere daar a lma! teen hulle sin en wil opgesluit i5 , dan voe! mens maar droewig. Dit laat mens dink aan 'n land, waar die vyand indring; hulle sluit manne, vrouens. jongetjies, meisies, kinders, akteurs, aktriese, onderwysers, onderwyseresse, vorste, vorstinne, mense van rang en gewone burgers en burgeresse in kampe op. Al sorg die vyand nog so goed vir die mense, tog verlang hulle na die vrye !ewe, en die heimwee verteer hul!e. Net so is dit met die diere in die dieretuin. Al word daar nog so goed vir die diere gesorg, tog verlang hulle na die vrye natuur, waar hulle na hartelus kan ronddwaal.

WOORDELYS (VOCABULARY) .

voet base, foot leeu . lion berg mountain agterkant back part woninkies little dwellings ystertralies iron railings kant side koning kings riviertjie rivulet woud wood, forest he Ider clear daarnaas next to it re us giant Australiese Australian oewers banks kleintjies pups, little ones strek uit spread gelukkig happy takke branches huisie little house digte thick voi:llafdeling bird section nessies Ii ttle nests kroonprins crown prince voiiltjies Ii ttle birds Griekeland Greece gekleed dressed kleureprag array of colours kindertjies little children vrolik happily uitbroei hatch lyster thrush Iiedjies little songs 'mooier prettier hokkies little cages sangeres singer (female) vergaderinkie little meeting konsert concert

bespreek werd gekies Fransie besoek

discuss was chosen little Frank visited

verskeie several sprekers speakers het deelgencem took pMt bcsluit decided diskussie stap het ontvang gids te lei rond drocwig vyand indring akteurs

vorste rang

ronddwaal

d_iscussion walked received guide to lead about sad enemy enters actors

ru lcrs, kings rank

roam about

kampie wildebees aardig slange grillig ape vermaaklikste paradys goudmyn skolier veel moois leer genoeglike het <leurgebring burgers sorg verlang heimwee hulle

vcrteer natuur hartclus

little camp gnu pretty snakes repulsive monkics 1nost amusing paradise gold mine pupil much pretty learn pleasant spent citizens looks after long for home sickness, pine away with nature to thci r hearts'

content

SPREEKLES (CONVERSATION LESSON).

I. 2. 3 . 4. 5. 11 .

Wie het na die dieretuin gegaan ? Waarom het hulle 'n vergaderinkie gehou ? Wie was al in 'n dieretuin ? Hoe lyk <lit daar ? Wat weet j y van die voiilafdeling ? Hoc !ewe die diere. daar ? , Waarom is die dieretuin net soos 'n .paradys vir kinders ? Hou die diere van die !ewe in die dieretuin ?

8. Is dit reg, <lat daar so icts as 'n dieretuin is? Gee die redes . 9. Wat doen 'n vyand as hy 'n land indring ?

10. Wat gebeur daar in oorlogstyd?

YERTALING (TRANSLATION).

l. In the morning we decided to hold a meeting to discuss our programme (programma) for the day.

2 . The children elected a president for their little meeting.

:L The little animals in lhe zoo arc in small cages and look very poor (macr).

4 . The young ones of the tigress were p laying in ihe cage, where they were born (geborc was).

5 . Through (deur) the iron railings we could see the little monkeys, who were eating the sweets (lekkers) which we gave them.

G. It was a pleasant afternoon in the zoo, and we enjoyed the singing of the little birds in the giant trees.

7 . At most (die mecste) zoos one has to pay entrance money (ingangsgeld), and this money is used to buy the food for the animals.

8. The trams run past (verby) the gate (hek) of the zoo, and therefore (daarorn) you can easily reach the gardens in a short time.

9. The children of the farm do not like to see the tame animals in the zoo, because they can see them in a much better (beter) condition (kondisie, toestand) at their own homes (huise).

LES DERTIEN (LESSON THIRTEEN).

DAE VAN DIE WEEK. Sondag Maandag Dinsdag \Voensdag Donderdag Vrydag Saterdag

DIE MAANDE VAN DIE JAAR. Januarie Februarie Maart April Mei Junie Julie Augustus September Oktober November Desember

DAYS OF THE WEEK. Sunday Monday Tuesday Wednesday Thursday Friday Saturday

THE MONTHS OF THE YEAH. January February March April May June July August Septembe1 October November December

DIE JAARGETYE. lente so mer herfs winter

The Seasons. DIE GETYE. spring hoogwater summer laagwater autumn winter

DIE JAARGETYE.

('n Kinderpraatjle.)

The Tides. high tide low tide

"Soe I dit is buite vreeslik warm, ek wens die warm somer is verby" se Petrus, toe hy met 'n !os halsboordjie die huis ins tap en die sweet van sy gesig afvee.

"Boetie, moenie. so ongeduldig wees nie, neem die glas lemoen- · 6troop, dit sal jou gou koel maak" merk Hannie op, wat net besig was 'n storie aan die kleintjies te vertel.

•' Die stroop is baie lekker ; nou voe! ek weer 'n pure man. Julie meisies kom tog partymaal van pas."

" Jy lyk nou ook veel mooier van die lelike rimpels van ongeduld uit jou gesig is. Maar kyk, as ons nie die warm somermaande Desember, Januarie en Februarie bet nie, salons ook nooit die lekker ryp vrugte in die herfsmaande, namelik Maart, April en Mei, he nie. Of !us jy nie meer die gee! pere, rooiwang perskes en die safte vye nie? En as dit so warm in die somer is en jy is by die see, kan jy lekker in die see swem of jy kan sit en kyk, hoe die hoog en laagwater, of soos die Hollanders s<l " Vloed en eb " mekaar afwissel. Of as jy op 'n plaas is, kan jy saans buite op die kweekgras sit en die sterretjies en die maan bekyk. Dit is wonderlik, hoe die maan groei van Nuwe maan, wanneer hy heeltemaal nie in die nag skyn nie, tot hy na sewe dae half is ; dan is dit Eerste kwartier. Na nog sewe dae is dit volle maan. Dit is pragtig om te sien, hoe hy dan net soos 'n groot vuurbol in die Ooste uitkom, net as die son ondergaan. Kinders vind dit so prettig om in die maanskyn buite op die gras te speel. Sewe dae later is die maan weer half; dan is dit Laaste kwartier."

" Ek hou nog meer van die Jang aande itl die wintermaande Junie, Julie en Augustus" se Sokkie," want dan vertel ou Danster ons mooi dierestories. Partykeer vertel by ons ook spook:stories. Maar ons word soms so bang,dat ons die hele nag van spoke droom . Dog die volgende aand luister ons maar weer."

"Ek dink, die lentemaande September, Oktober en November is nog die beste van alma!."

"Waarom?

" Dit is maklik om te se," antwoord Truikie." In die eerste plek, die winter is so doods. Sm6rens vroeg le die ryp op die grond en dis bitter koud om jou werk te doen. Die vrugtebome se blare is afgeval en die gras is wit en droog. Selfs baie soorte voels trek na die Noorde streke, waar dit warm is. Die vlermuise fiadder dan ook nie eers rond nie. Hulle hang onderstebo aan die balke of kruip in gate of skeure tot die koue winter verby is en die lieflike lente weer begin. Sodra die lente horn laat voe!, kom die trekvoels weer terug en maak weer hulle nessies in die borne of antler plekke. Daar broei hulle hulle kleintjies uit en sing hulle vrolike liedjies. In die twede plek hou ek van blomme en in die maande 'is dit net die tyd om blomme te plant . Dan blom die borne ook en kry nuwe blare. In die lentemaande is alles fris en groen en mens het somaar !us om weer te werk ."

" Lenielief. waarvan hou jy die meeste ? "

" Boetie, ek is nog te klein, ek weet nie, waarvan julle praat nie ."

"Maar jy het so mooi geluister, jy moet nou ook iets se." " Kan ek maar die name van die dae opse ? " " Ja seker, begin maar by die eerste dag van die week." "Die name van die dae van die week is : Sondag, Maandag .

Dinsdag, Woensdag, Donderdag, Vrydag en Saterdag." " Dit is pragtig gedaan. Wie kan my nou se, watter jaar i~

die !angste ? " "Skrikkeljaar ! " skreeu die meisiekinders in 'n koor. Ek wonder, waarom hulle dit so goed onthou.

WOORDELYS (VOCABULARY} . Buite outside Desember December vreeslik terrible Januarie January warm hot Februarie February wens wish ryp ripe so mer summer herfs autumn verby past half half Petrus Peter namelik namely los loose Maart March halsboordjie collar Apri l April ins tap enter Mei May sweet perspiration !us like gesig face gee! yellow afvee wiped ofi rooiwang red cheek

Boetle brother perskes peaches ·ruoenie dcn ' t .;atte 'SOtt

ongeduld1g impatient see sea glas glass swem swim lemoenstroop lemon syru~ boog en 1aag high and low koel cool viced er. eb btgb a nd low

tide maak make sewe seven merk op remarkerl Hollaoders Hollanders

Dutch Hannie Johanna atw1ssel succeed besig was was busy kweekgras quick gras~ s torie story sterretjieo little stars kleintjies little ones maan moon vertel told bekyk study pure m a n rea l man wonderlik wonderful partymaal sometimes groei wax kom van pas a re useful nuwe maan new moon m ooier prettier skyn shines lelike ugly riinpels wrinkles eerste kwa rtier first quarter grond ground voile maan full moon bitter bitterly vuurbol b<>.11 o f fire wit white Ooste East vrugtebome fruit trees uitkom rises blare leaves ondergaan sets afgeval shed, fallen oft ryp frost droog dry prettig nice soort e kinds maa nsk yn moonshine trek migrate speel play Noorde North laaste kwartier last qua rter s treke regions winter winter vlermuise bats Junie June ft adder hover

Julie July hang hang Augustus Augus t onderstebo upside down

clans tC'r cla ncer balkc beams, raft ers

diP.re a nimals kruip creep

stories s tories gate holes

party keer sometimes s keure crevices

lieflike lovely spookstories stories about ghosts

bang frightened begin begins spoke ghosts trekvolils birds of passage

migratory birds droom dream Lente spring September Sep temper plekke places Oktober October vrolike cheerful November November twedc second alma I all te plant to plant waarom why bl om .flower maklik easy tris fresh antwoord answered groen green Truikie little Gertrude Lenielief dear Lcnie eerste plek first place praat speak geluister listened name names opse say jaar year langste longest seker certainly week week skrikkel jaar leap year Sondag Sunday on thou remember Maandag Monday skreeu shout Dinsdag Tuesday koor chorus Woensdag Wednesday Donderdag Thursday Vrvdao

• 0 Friday Saterdag Saturday

SPREEKLES (CO!'<VERSATION LESSON).

I. Waarom was Petrus se halsboordjie los ? 2. Waarom kom meisies ons soms van pa~? 3. Wat kan mens by die see doen ? 4 . Waarom hou kinders so baie van mooi lig (light} ? 5. Waarom hou Sokkie van die winter aande ? Ii. Watter soort stories la.at die kinders snags <lroom ? 7. Wa t is die name van die twaa lf m aandc ? 8 . Wat is die name van die dae van die week? 9 . \Vaarom ho u Truikie van die kntc ?

I 0 . \Vat doen die vot'ls in die lcnte ' l I. \Vaar is die vlf:rmuise in die winter?

VERTALING (TRANSLATfO::-< ) .

I. Johanna. gave Peter some lemon syrup to drink because he was very hot and had to work outside in the sun.

2. I like Autumn best because then there is plenty (baie) of ripe fruit, such as pears, figs, grapes and peaches.

3. Children like to play on the grass when the moon shines (skyn), because then they can easily see each other and it is not hot.

4. During the long winter evenings the old native (jong) · told the children stories about animals and ghosts.

5. Migratory birds go north to warmer regions when the winter sets in (begin) and return again in spring. They build their · nests among the branches of the trees and sing their Ii ttle songs .

6 . Bats do not migra te, but they creep into crevices where they sleep till winter is passed (verby).

7. Spring is the best season (gety} of the year, because then it is the right time to plant seeds (saad}, the grass begins to grow, and the trees get their new leaves and blossoms.

8. It is very cold to work outside early on a winter morning, because the frost lies white on the ground.

LES VEERTIEN (LESSON FOURTEEN).

DIE VOORNAAMWOORD (THE PRONOUN) .

The different kinds of pronouns are:

1. PERSOONLIKE VOORNAAMWOORDE (Persona! pronouns). 2. BESITLIKE (Possessive ) . 3. BETREKLIKE (Relative ) . 4. AANWYSENDE (Demonstrative,. ). 5 . VRPGENDE (Interrogative .. ). 6. ONBEPAALDE (Indefinite )

DIE PERSOONLIKE VOORNAAMWOORDE (THE PERSONAL PRONOUNS).

The personal pronouns may be used in two ways:

(1) as subject of a sentence, (2) as object of a sentence .

(1) As subject:

ENKELVOUD (Singular). MEERVOUD (Plural).

ek I jy or u hy sy dit

(2) As object :

you he she it

ENKELVOUD (Singular). my me jou or u you horn him haar her dit it

ons julle or u hulle

we you they

MEERVOUD (Plural). ons us julle or u you hulle them

DIE BESITLIKE VOORNAAMWOORDE (THE POSSESSIVE PRONOUNS).

The possessive pronouns are used in two ways:

(1) To form a part of the predicate (predicative use, predikatiewe gebruik).

{'.!) To s tan c.l before a noun anc.l often in a declined form (attr ibu tive use, attributiewe gebruik).

(l) Attributiewe gehruik:

ENKELVOUD (Singular). MEERVOUD (Flural). my ons jou or u sy

my your hi~

julle or u

hulle

Ollf

your their

written "se" is used ins1 ead o! the apostrophe ·s ol the possessor

haar sy

her its

(2) Predikatiewe gebruik :

ENKELVOUD. myne joune or u syne

mine yours his

MEERVOUD. ans syne (sinne) julle syne (sinne) hulle sync (sinne)

·ours yours theirs

hare, sync hers syne its Contrary to English, the apostrophe " 's " is never used to

indicate the possessor, but possession is expressed in the following way: father's book (die boek van pa) or pa (sy) se b oek.

DIE BETREKLIKE VOORNAAMWOORD (THE RELATIVE

PRONOUN).

The only relative pronoun is" wat." It means: who, which, that. It may be used in three ways:

( 1) As subject of a sentence "wat." (a) Die ma n, wat daar gaan, is siek (who) . . (b) Die tafel, wat daar staan, behoor aan my (which). (c) Alles, wat aan my behoor, is op die wa (that).

(2) In the possessive form : " Wie se (sy) ": of whom, whose. Waarvan : of which, whose. "Wie se" is used only of persons, and " waarvan " of things and animals. (a) Die man, wie se (sy) motorkar daar staan, is baie ryk

(whose) . (b) Dit is die koei waarvan die ka lf dood is {of which,

whose). (c) Die boek waarvan die PJad uitgeskeur is , IP in my

kamcr (of which).

(3) Am the direct ob)ect: wat (whom, which, that). Die seun, wat jy na die winkel gestuur het, is weer terug,

(whom).

(4) As the Indirect obJect : wie (to whom, to which). Dit is die man, aan wie jy die kos gegee het.

DIE AANWYSENDE VOORNAAMWOORD (THE DEMONSTRA· TIVE PRONOUN).

The two demonstrative pronouns are : hierdie (this), daardie (that).

Hierdie is myne (this), daardie is joune (that). When standing before a noun they are of course adjectives.

DIE VRAGENDE YOORNAAMWOORD (Tl-IE INTERROGATIVE · PRONOUN).

The interrogative pronouns are: wie (who), wat (what), watter (which). They are used :

(1) As subject: Wle gaan daar? (who). Wat is dit? (what).

(2) As the possessor : Wie se (Whose ?) Wat se (whose). Wle SI (sy) pen is dit? (whose). Wat II pote is daardie

(whose) ?

(3) As the object : wat (what), wie (whom).

DIE ONBEPAALDE YOORNAAMWOORD (THE INDEFINITE PRONOUN).

The indefinite pronouns are: 'n mens (one), iedereen (everyone) elkeen (everyone), niemand (nobody), iemand (somebody). iets (something), niks (nothing), alles (all), (everything), geen een (no one), wat (wh4t), almal (all), 'n mens is often used ·Without the " 'n." (Do not confuse it with mens (per£on, human being) .

VIR LEES, DIKTEE EN VERTALING (For Reading, Dictation and Translation).

DIE KANTOOR. Die kantoor, waarvan ck julle bier gaan vertel, is nie die

Poskantoor of die telegraafkantoor nie, maar my kantoor. Waar is jou kantoor? Myne is naby die baai,. en as ek ult

die venster kyk, kan ek al die skepe sien, wat in die baai le. Wanneer gaan jy na jou kantoor ? Ek staan ieder more om sewe uur op ; om aituqr e~t ek, en dan is ek op tyd, naamlik om hi.i.U nege

op my kantoor. My vriende hulle kantore le in die middel van die stad, waar dit baie w.arm is . My broer en ek het eers 'n k~ntoor in die stad saamgehad, maar nadat hy weggetrek het, het ons dit verkoop. Gelukkig kry ek toe kort daarna hierdie een, waar ek nou in is. 'n Mens weet nooit, watter geluk jy kan kry nie. Julle moet julle syne (sinne) ook verkoop, en dan bier naby myne een koop, want dit is hier baie gesonder en koeler. Die kantoorseun, wat vir my werk, is 'n fiukse k treltjie en iedereen is met horn tevrede . Wie se geboue staan langs die stadsaal ? Die man, aan wie hulle behoor, het sy besigheid verkoop en verhuu r nou daardie geboue.

In my kantoor staan 'n lessenaar, en 'n paar stoele . Voor mens in my privaat kantoor kom, is daar eers 'n groot karner, waarin my klerke werk. Daar is vyf klerke buiten die kantoorseun. Die oudste is 'n man, wie se bekwaarnheid ek baie waardeer . Aan die muur teenoor my sitplek hang 'n alrnanak . Op die almanak sien ek die name van die dae en die verskillende datums van die rnaand,. Wie is die oudste klerk in julle kantoor? Daardie een, wat daar langs die tafel sit, doen sy work tamelik slordig : lk het 'n paar gemaklike stoele naby my tafel vir my kliente . My pyp l~ natuurlik altyd langs my, want ek hou baie van horn. Waar is joune ? Het jy horn gebreek, want ek sien jou nooit rneer met horn nie? Die man, van wie ek hierdic boekekas, wat in die hoek staan, gekoop het, wou na Europa vertrek, en daarorn rnoes hy al sy meubels verkoop.

Om een uur gaan ek huis toe vir my middagete. My vrou is dan gewoonlik ook al met haar m <'>rewerk klaar, en dan gesels ons aangenaam onder die ete.

Om half vier sluit ons die kantoor, want ons hou almal van 'n pietjie oefening vir ons lyf, en dan gaan ons tennisspeel of roei. Soms gaan ons ook swem .

Maar op Saterdag sluit ons a l om een uur, dan het ons die !iele agtermid<lag vry .

WOORDELYS (VOCABULARY).

kantoor office telegraaf telegraph 5aamgehad had together het weggetrek went away gesonder healthier fiukse diligent verhuur let (s) klerke clerks

bu~ten ~~cept ]tan topq:;eup. office l,Joy

oudste eldest bekwaamheid ability teenoor opposite waardeer value,

appreciate sitplek seat almanak almanack datums dates slordig carelessly het gebreek have broken meubels furniture gesels chat morewerk morning work lyf body roei row

SPREEKLES (CONVERSATION LESSON).

l. Hoeveel kantore ken jy ? (watter), Waar is hulle? 2 . Wat sien 'n mens gewoonlik in 'n kantoor? 3. Waar le die kantoor\Jfan jou broer ? 4. Hoekom is dit gesond om naby die see te woon? 6 . Wat is die werk van die kantoorseun ? 6. Wat doen die klerk met die skryfmasjien ? 7. Waarvoor gebruik 'n mens 'n almanak ? 8. Wanneer sluit jy jou kantoor ? 9. Wat doen jy, als jy jou kantoor gesluit het ?

10. Hoekom is dit nodig om liggaamlike oefening te neem ?

VE RTALING (TRANSLATION).

l. Your office boy has taken the letters to the post office and from there he will go to the bank.

2 . The desk which stands in my office is made of oak, and there is a green cloth on it.

3. To whom does this pen belong ? It is mine; I left it there yesterday .

4. Their books were in the bookcase, but ours were lying on your table.

6 . Everybody must come to the meeting (vergadering), which will be held in the town hall .

6. [ have brought something for you, and I know that you will like it.

7. There is nothing in the office tba t do(,s nCJt belong to them, 8. From whom did you receive the letter :Which is lying on

your table? 9 . Everything that is in the office bas been sold to your

friends . IO. This box of books is ours, but that washstand which stand;.

in your room is theirs.

OEFENINQ.

Ex.: (a) Write down all the pronouns from the above exercise and classify them under the different kinds of pronouns.

Ex.: (b) Make five sentences with each kind of pronoun .

LES VYFTIEN (LESSON FIFT'.E'.E~).

DIE BVVOEGLIKE NAAMWOORD (ADJECTIVE).

VERSKILLENDE SOORTE (Different kinds).

1. Byvoeglike naamwoord van hoedanigheid (adjectives of quality) :

byvoorbeeld (for example), goad, sleg (bad), bly. 2. Stoffelike byvoeglike naamwoorde (adjectives expressing

material): byvoorbeeld : 'n silwer lepel (a silver spoon) .

3 . Aanwysende byvoeglike naamwoord (demonstrative adjec• tives):

byvoorbeeld : hlerdle (this), daardie (that) .

4. Verlede Deelwoorde (Past Participles), when used as adjectives, take a" d " at the end when ending in 1, m, n, or r.

byvoorbeeld: teleurgestel (disappointed), P.P. teleur· gestel, adj. teleurgesteld.

5 . Teenwoordige Deelwoorde (Present Participles) : byvoorbeeld: vliegende voels (flying birds).

The adjective is used In two ways.

(a) Pred.ika~ef (Pre?ica~ively~ . . ca~b) Attnbubef (Attn~mhvely) when 1t forms pa.rt of the pred1•

A byvoorbeeld : Die leeu is groot (the lion is large). When it stands before a noun :

~)byvoorbeeld: die mooi prent (the pretty picture). die goeie seun (the good boy).

KLEIN NAMAKWALAND.

(Die Byvoegelike Naamwoord Predikatief gebruik. The Adjective Predicatively used.)

Na.makwaland is net die teenoorgeste!de van Natal. Dit le in dieselfde breedtegnl.ad as Natal, maar d ie . seestroom aan die Weskus van Afrika is koud. Daarom is die reenval gering, dus is die streek baie droog. Die gras en bossies groei nie hoog nie, die gras is kort. Die veld lyk byna altyd vaal. As dit reent, word

die gras maar 'n paar duim hoog. Maar die klimaat is gesond . Die Boesmans werd vroeer oud voor hulle sterwe. Nou is hulle

'of weggetrek 'of uitgesterwe. Vandag is die bevolking wat daar woon blankes. Dit gaan moeilik met die opvoeding van die kinders daar, want die skole is ver van mekaar en die wee is sanderig en swaar. Min onderwysers het !us om daar been te gaan, want die land is lelik, droog, stowwig en ver van spoorwee . Die kinders is skrander, hardwerkend en trou , as hulle maar net 'n skool kan kry om by te woon. Die Boesmans, wat vroeEr daar gewoon bet, was alma! jagters, hulle kon goed diere opspoor. Die Boesman lyk treurig met sy velkaros, maar as hy eers die spoor van 'n dier bet, volg hy die myle ver, al is die spoor ook dof. Vroecr het die Boesmans met pyl en boog geskiet. Skiet hy 'n bok, dan volg hy die bok tot hy val en so gou as die bok dood is, gaan hy sy vrou en kinders haal, want hy bring sy huis by die wild en nie die 'wild na die huis toe nie. As hy by die wild kom, maak hy 'n skerm van takke en velle, die skerm is laag, want 'n Boesman is kort, dus behoef sy huis nie hoog t e wees nie. Die vel, waarop d ie Boesman slaap, is klein; alles wat hy bet is klein . Die Boesman se !ewe was allertreurigs.

Aan die anderkant is die plase groot, die koedoes en elan de is groot, die wild is byna alma! groot . Die water van Namakwa!and is meesal brak.

Die son skyn helder en dit viroorsaak die lugspieels, wat so bedriegelik is vir die reisiger. So 'n lugspieel lyk soms groot en net soos water, maar as mens nader kom, verdwyn dit. Die lugspieCI lei die reisiger partymaal net verder van die water. As hy dan omdraai is sy spore onsigbaa r, want die wind waai daar stof oor. Die son is so warm en borne is min , dus kry die reisiger nie eers skaduwee om in t e rus nie; in so 'n geval is sy t oestand byna hope- . loos. Nou dat die Goewernement daarspoorwee bou , sal dit bet er gaan. Die toekoms van Namakwaland is groot.

WOORDELYS (VOCABULARY).

Daarheen to, thither t eenoorgestel opposite

le lies stowwig dusty

dieselfde the same spoorwe() railways

skrander clever breedtegraad latitude

seestroom ocean current hardwerkend hard working

weskus west coast jagt ers hunters

daarom therefore diere animals reenval rainfall ops poor track, follow up gering little, light sien uit looks, is velkaros skin carros trou reliable

trustworthy streek regi<pn spoor spoor, foot-

prints droog dry volg follows groei grow my le miles veld field dof indistinct lyk looks pyl arrow vaal grey, dry boog bow reen rains geskiet snot paar few hok buck duim inches dood is is dead klimaat climate wild game gesond healthy skerm shelter Boes mails Bushmen takke branches velle skins laag low sterwe die behoef needs weg moved away waarop on which uitgesterf died out allertreurigs most miseta ble vandag to-day aan anderkant on the other

hand bevolking population koedoes kudus woon lives eland elands blank white meesal mostly moeilik difficult brak brakish opvoeding education helder clearly,

brilliantly sanderig sandy viroorsaak causes swaar heavy bedriegelik false, deceptive reisiger traveller pertymaal sometimes verder further omdraai turn back onsigbaar invisible wind wind min ·few skaduwee shade rus rest toestand position byna almost hopeloos hopeless Goewernement Government bou build toekoms future

'72

SPREEKLES (CONVERSATION LESSON).

l. Watter soort laI\d is Klein Namakwaland? 2. Waarom wil onderwysers nie na Namakwaland toe gaan

nie? 3. Wat weet jy van die Boesmans? 4. Waarom kry Namakwaland so min reen? 5. Wat het 'n Boesman gedoen as hy 'n bok geskiet het ( 6. Waarom is dit moeilik om in NamakwalaI\d te reis?

VERTALING (TRANSLATION).

L There is a cold current on the West Coast of Africa, which 2. causes (veroorsaak) the light rainfall in Namaqualand.

Namaqualand bas a healthy climate, and consequently the Bushmen often reached the good old age of a century (eeu).

3. Travelling is very difficult there because the roads are sandy and the sun is very hot, and often the mira~es mislead the unwary traveller.

4. The Bushmen used the bow and anow to kill his game. 5. They built small huts because they themselves were very

small, and everything they possessed as well. 6. They wen~ keen hunters, and could track animals for a

long distance. 7. The Government has built a number of schools in Nama

qualand, but they are still too few in number.

LES SESTIEN (LESSON SIXTEEN).

DIE ATTRIBUTIEWE BYVOEGLIKE NAAMWOORD.

The Attributive Adjective.) N.B.-The adjective does not depend for its declined form

on the noun which follows it.

The attributive adjective is used before a noun, and is often declined, i.e., it changes its ending.

Voorbeelde: Die goeie seun, 'n Aangename aand. The following adjectives are declined when used attributively:

{a) Monosyllable adjectives ending in " d." When the " d " is preceded by a vowel or diphthong the " d " is dropped and "ie " is added.

goed- goeie; dood - dooie.

When the " d " is preceded by a consonant " e " is added : hard - harde.

(b) Those which end in "g."

(1) When the" g "is preceded by a long vowel or diphthong, _ drop the "g" and add "e."

See Also

Morse Department of Special Collections

hoog- hoe ; laag - lae.

(2) When the "g " is preceded by a short vowel, " te " is added.

sag (soft) - sagte.

(3) When the " g " is preceded by a consonant, " e " is added.

lang - lange.

(1) When the" f" is preceded by a short vowel, it is changed into " ww" and " e" is added.

grof (rough} - growwe; laf (silly} - lawwe.

(2) When the " f " is preceded by a long vowel or diphthong, the" f" is changed into" w" and" e" is added.

lief (dear} - liewe, gaaf (decent} - gawe.

{d) Those ending in "s" add" t e ." woes (desolate) - woeste.

'74

(e) Those ending in " r " add "e." waar (true) - ware ; dunr (expensive) - dure.

(f) All adjectives of more than one syllable add "e." aangenaam - aangename ; aardig - aardige.

In the following instances the adjective does not take an "e " :

(a) When used predicatively. (b) When expressing material. (c) The comparative degree of adjectives .

Examples : (a) Die weer is baie aangenaam (The weather is very ·pleasant) .

(b) Dit is 'n silwer lepel (This is a silver spoon). (c) Jan is groter as Piet (John is taller than Peter).

OEFENING (EXERCISE).

Write the adjectives correctly.

Die (groot) koning, 'n (goed) seun, n (aangenaa m) reis, 'n (silwer) lepel), 'n (groter) huis, 'n (dood) os, (hard) hout-(wood)', 'n (kosbaar) borspeld, 'n (beroemd)-(famous) sanger, 'n (droog)(dry), somer, 'n (nat)-(wet) winter, 'n (vrolik)-(happy) meisie, 'n (moeiliker-(more difficult) vraagtuk (problem), 'n (hoog) toring (tower), 'n (grof Plank, 'n (gaaf) kerel, 'n (waar) verbaa l, 'n (helder) -(clear) <lag, 'n (versigtig)-(careful) werker, 'n (li~f)-kind, 'n (yster)-(iron) bamer, die werk is (swaar).

YIR LEES, DIKTEE EN YERTALING (For Reading, Dictation and Translation).

DIE WATERYAL.

"Hoor jy, die dowwe, dreunende geluid daar in die verte? " Dit was die woorde, wat my uit 'n stille, maar diepe bewondering van die indrukwekkende natuur, wat ons omring bet, "opgewek het. Die spreker was 'n jong, bruingebrande man, wie se fiere bouding en goed ontwikkelde liggaam, wa t 'n mens aan 'n Hercules kon laat <link, 'n duidelike bewys was van die gesonde plaaslewe. Hy was eenvoudig aangetrek; sy drag bet bestaan uit gee! hemp, wat by die nek oop was, en 'n broek van dieselfde kleur. Op sy kop was 'n vaal hoed met 'n bree rand, wat half oor sy oe gehang bet. Sy skoene, wat tamelik verslete was, was van growwe leer gemaak

en getuie van buitegebruik. Ons was altwee op twee lewendige perde, wat aan die vader van my gids behoor het.

Vroeg in die oggend, toe dit nog halfdonker was, bet ons van die plaas, Rietfontcin, weggery. My doe! was om 'n paar portrette te neem van die beroemde waterval, 'wat drie uur ver van die plaas was. Na nog 'n half uur bet ons op die rand van die diep kloof, wie se kante byna loodreg afgaan, gestaan.

Die gesig, wat horn daar voor my oe vertoon bet, kan noueliks beskrywe word. Die opgaande son bet 'n paar wolkies, wat aan die horison was, met 'n goue glans oorgooi; sy alles deurdringende strale bet 'n reenboog gevorm op die damp, wat uit die waterval verrys het. Die gedreun van die massas water, watoor 'n loodregte rotsmuur neerval, was so oorverdowend, dat dit tevergeefs was om ons ged<;Lgtes uit te spreek. In stille eerbied bet ek die grootse natuurtoneel aanskou. Die waterval was omtrent drie honderd voet hoog, en die water bet in 'n bruisende kolk met so 'n vreeslike geweld neer gestort, dat 'n mens skaars die borne kon sien, wat onder gestaan het, ten gevolg van die damp, wat daar was . Die kloof was dig begroei met groot borne, waarvan die stamme bedek was met welig groeiende slingerplantc, terwyl hier en daar 'n swarte rotswand deur die digte loof deurgeskyn bet. Ver onderkant ons, kon ons die rivier weer te voorskyn sien kom, soos 'n silwer draadjie, wat horn deur die donkergroene bosse deurvleg.

My v~ien : 'het my langs 'n sty! bobejaanspaadjie 'n kort end afgelei, vanwaar ek 'n duidelik oorsig oor die waterval kon kry en dus 'n paar bcvredigende portrette kon neem. Dit was moeilik vir my om my ·van die pragtige gesig los te skeur, maar, omdat die rit huistoc tamelik lang sou duur, moes ons na 'n uur weer huistoe ry.

WOORDELYS (VOCABULARY).

waterval waterfall rand brim dowwe dull verslete worn dreunende rumbling getuie proof, evidence geluid sound, noise buitegebruik outdoor use verte distance gids guide bewondering admiraion oggen~ morning halfdonker dusk indrukwekkende impressive doe! ,~ purpose het!omring1 surrounded rand edge het opgewek awoke

kloof valley bruingebrande sunburnt fiere firm loodreg perpendicular houding bearing gesig sight, view ontwikkelde developed het vertoon appeared noueliks hardly duidelyke evident, plain bewys proof beskrywe word be described gesonde healthy opgaande rising plaaslewe farm life wolkies little clouds eenvoudig simple glans gloss, lustre aangetrek dressed oorgooi covered drag dress broek pair of trousers vaal fawn, drab strale sunbeams, rays hoed hat bree broad reenboog rainbow het gevorm formed damp steam bevredigende satisfactory rit ride los te skeur to tear away verrys arose gedreun sha king,

rumbling rotsmuur rocky wall neerval drops down oorverdowend deafening eerbied reverence grootse majestic na tu urtoneel phenomenon 01

nature aanskou look at, to view bruisende foaming kolk whirlpool, pool geweld force neergestort rushes down ten gevolge van on account of dig thickly begroei overgrown borne trees stamme stems welig luxurious groeiende growing slingerplante creepers het deurgeskyn shone through draadjie line, thread te voorskyn kom to appear donkergroene dark green deurvleg winds through het afgelei lead down bobejaa nspaadjie baboonspath duidelike clear oorsig view allesdeurdringende penetrating everything

SPREEKLES (CONVERSATION LE~SON) .

l. Wat het my uit my diepe bewondering opgewek ? 2. Watter geluid kon 'n mens in die verte hoor ? 3. Hoe was my gids aangetrek? 4. Waarop het ons gery ? 6. Waarheen het ons gery?

6. Wat wa.s die doel van die rit ? 7. Hoekom is die plaaslewe so gesond ? 8. Hoe was die kante van die kloof? 9. Watter tyd van die dag was dit ?

10. Wat het die strale van die son gedoen ? 11 . Hoekom was dit te vergeefs om te probeer te praat ? 12. Hoe lyk die water in die kolk? 13. Beskrywe die plantegroei (vegetation) in die kloof ? 14. Hoe het die rivier in die kloof gelyk ? 15. Wat moes my vrind doen, sodat ek die portre e kon

neem?

YERTALING (TRANSLATION).

1. We rode from the farm on the brown horses of my gulde's father. ·

2. The firm bearing of the young guide was a proof of the healthy farm life.

3. The sunburnt face was half covered by the broad brim of the hat .

4. The green trees below in the valley were half hidden by the vapour, that was rising from the waterfall.

5. The famous waterfall was three hours farther away from the farm, and we had a long ride.

6 . The perpendicular walls of the valley were shining through the green foliage of the trees .

7. The majestic phenomenon of nature made a great impression (indruk) upon me, and I admired it with silent reverence.

8. The river was winding its course like a silent thread through the green trees.

!l. The waterfall was three hundred feet high, and the water fell into a large pool.

10. I took several satisfactory photographs of the beautiful scene.

OEFENING.

Write a short essay describing any trip or picnic to a waterfall .

LES SEWENTIEN (LESSON SEVENTEEN).

TRAPPE VAN VERGELYKING (DEGREES OF COMPARISON).

The names of the degrees of comparison are :

STELLENDE TRAP (Positive degree).

VERGROTENDE TRAP (Comparative degree).

OORTREFFENDE TRAP (Superlative degree).

Voorbeelde: Stcllende trap : groot, swak (weak). Vergrote.nde trap : grotcr, swakker.

It is formed by adding "er" to the stellende trap . Oortreffende trap : grootste, swakste.

It is formed by adding "ste" to the stellende trap.

N.B.-For the Comparative:

(a) "F" after a long vowel or diphthong becomes" w."

Ex.: doof, dower (deaf), skurf (rough), skrurwer.

" F " after a short vowel becomes " ww." Ex.: grof, growwer (rough).

(b) " G " after a long vowel or diphthong is dropped. Ex.: hoog, ho*r (high); laag, laer (low).

" G" after a short vowel : " ter" is added. Ex.: sag, sagter (soft) . ·

Ex.: dood, dooier (dead) ; breed, breer (broad).

(d) . Words ending in " r " take " der."

Ex.: duur, duurder (expensive) ; swaar, swaarder (heavy)

(e) If the positive ends in " s " the superlative is formed by adding '.' te" only, and not " ste."

Ex.: woes, woeste (desolate).

ONREELMATIGE YORME (IRREGULAR FORMS).

goed, beter, beste baie / meer, meeste veel r vroe I vr.oeer, vroegste

g 1 eerder, eerste nuut, nuwer, nuuste sleg I slegter, slegste

) erger, ergste min, minder, minste

"Than" is translated by "as."

(good), (much, many),

(early),

(new), (bad),

(few, little).

The spelling rules must of course be borne in mind, namely, that an end consonant is doubled if it is preceded by a SHORT

ACCENTED vowel :

Ex.: dik, dikker (thick) ; krom, krommer (crooked, bent), but not in "heerlik, heerliker."

N.B.-When two things are compared with one another the superlative degree is used in Afrikaans : Van die twee seuns is Piet die grootste (Of these 'two boys Peter is the taller) .

OEFENING (EXERCISE).

Write down the other two degrees of comparison of the following adjectives :

Lelik, grgt, !anger, skoon, mooiste, vuiler, (dirtier), siek gesond, swarter, skerpste, gladder, koud, helder, baie, eerder, min, koeli;te, watm, rooi, stom, grof, winderig (windy), aardigste, vrolik, heerlik, sleg, swaar, hoog, wyd (wide), bly, stomp, pragtiger dun, groenste, lief, min, beste.

YIR LEES, DIKTEE EN YERTALING (For Reading, Dictation and Translation).

ONS HUISDIERE.

Laat ek julle nou korteliks 'n beskrywing gee van ons vernaamste huisdiere. Die van julle, wat al op 'n plaas was. of daar. opgegroei het, is natuurlik goed bekend met ons meeste huisdiere, maar ek is seker, dat daar nog 'n hele klomp van die

atadsbewoners is, wat maar min van die gewone huisdiere af weet. Dit is moeiliker, as 'n mens dink, om te sil, watter van ons huisdiere die nuttigste is. Onder huisdiere verstaan ons in Suidafrika. gewoonlik die volgende, die perd, os, koei, esel, skaap, bok, hand, kat en pluimvee. Die grootste van die is seker die perd. Hy is ongetwyfel grater as al die antler behalwe miskien·die os. Sy dunner en langer bene maak horn geskikter vir vinnige werk, en daarom dien hy meesal ook as rydier of J,i:arperd. Sy oe is grater en lyk verstandiger as die van 'n hand of kat . Sy ho*r voorlyf en fierder houding onderskei horn ook van die langsamer en growwer geboude os. Vir swaarder waens en ploee gebruik ons gewoonlik die os. Sy sterker nek en breer skouers is geskikter vir moeiliker werk. Die beste van die koeie is die mclk, wat voedsamer is as enige antler kos. Die vel en vleis van die koei is van minder waarde . Van die melk word natuurlik bater en kaas gemaak. Die lekkerste kaas kom uit Holland en Switserland. Van die skaap en die bok kry . ons die wol, waarvan die warmste klere gemaak word. Die vleis van 'n skaap is baie aangenamer as die van 'n bok. In die vroeer dae het die mense meestal gewone skape gehad, maar in die laaste tyd voer hulle beter soorte van Australi(J in . Die beste spek kry 'n mens van varke en dis daarom, dat op die meeste plase ook varke gevind word,

Die hand en die kat is altwee baie nuttige diere. Die hone is die beste wagter om 'n huis en werf op te pas , terwyl die kat die doodlikste vyand van die muise is .

Die mooiste kussings word met die vere van die ganse en eend1 gestop, en een van die lekkerste maaltye is seker die, waar 'n heerli1 gebraaide kalkoen of hoender is, terwyl daar min dinge is, wa1 voedsamer is dan eiers.

WOORDELYS (VOCABULARY) . korteliks shortly huisdiere domestic

animals het opgegroei have grown up is bekend are acquainted nuttigst.e most useful pluimvee poultry ongetwyfel undoubtedly behalwe except geskikter more suited voorlyf front body onderskei distinguish voedsamer more nourishing voer .. .in import spek bacon wagter watcher doodlikste most deadly vore feathers word gestop are stutied

SPREEKLES (CONVERSATION LESSON).

1. Wat is 'n huisdier ? 2. Noem op die verskillende huisdiere ? 3. Hoe lyk 'n perd ? 4. Waarvoor gebruik 'n mens 'n perd ? 5 . Hoekom is 'nos 'n nuttige dier? 6. Hoekom hou ons koeie aan ? 7. Waarvoor word 'n skaap en 'n bok gebruik ? 8. Wat doen die boer m et sy skape ? 9. Noem my die verskillende soorte h onde , wat j y ken.

10. Wat doen die ka t ? 11. Wat maak die boervrou met die pluimvee? 12. Watter is in jou opinie (opinion) die nuttigste huisdie~

en waarom?

VE RTALI NG (TJUNSLATION) .

1. Th9 firm bearing of the horse soon distinguish es it from tp.e other domestic animals .

2. The dog looks after the house. and the farmyard, and the c<.t catches a ll the mice .

3 . The ox draws the plough and the heavy wagon. 4. The milk of the cow is very nourishing, and it is a lso used

for ,butter and cheese . 5. The stock farmer (vecboer) rides on his horse when be wants

to ir:spect (inspekteer) his sheep . 6 . The wool of t he sheep and the goat is very useful, because

we make our warm clothing (winterklere) from it. 7. The farmer's wife likes h er poultry , because she obtains

the soft feathers from them. 8. Tha t soft pillow which lies on your bed has been stuffed

with the feathers of a goose. 9. The young one bf a horse is called foal (vul; of a cow,

calf ; of a sheep, lamb; and of a hen, chicken. 10. The farmer inspans (span in) the oxen in the wagon t o

fetch the mealies from h is·Jands.

OEFENING.

' Vrite a short essay on "Ons huisdiere."

LES AGTIEN (LESSON EIGHTEEN).

1 een one eerste first 2 twee two twede second 3 drie three derde third 4 vier four vierde fourth

· 5 vyf five vyfde fifth 6 ses six sesde sixth 7 sewe seven sewende seventh 8 agt eight agste eighth 9 nege nine negende ninth

10 tien ten tiende tenth 11 elf eleven elf de eleventh 12 twaalf twelve twaalfde twelfth 13 dertien thirteen dertiende thirteenth 14 veertien fourteen veertiende fourteenth 15 vyftien fifteen vyftiende fift~enth

16 sestien sixteen sestiende sixteenth 17 sewentien seventeen sewentiende seventeenth 18 agtien eighteen agtien eighteen 19 negentien nineteen negentiende nineteenth 20 twintig twenty twintigste ';wentieth 21 een en twenty-one een en twenty-first

twintig twintigste 30 dertig thirty dertigste thirtieth 40 veertig forty veertigste fortieth 50 vyftig fifty vyftigste fiftieth 60 sestig sixty sestigste sixtieth 70 sewentig seventy sewentigste seventieth 80 tagtig eighty tagtigste eightieth 88 agt en eighty-eight

tagtig 90 negentig ninety negentigste ninetieth 99 negen en ninety-nine negen en ninety-ninth

negentig negentigste 100 honderd one hundred honderdste hundredth 101 honderd one hundred ·honderd en one hundred

en een and one eerste and first 120 honderd one hundred

twintig and twenty

200 twee two hundred honderd

550 vyfhon- five hundred derd en vyf- and fifty tig

1,000 duisend one thousand , I , 000, 000 one million

miljoen

twee honderste vyf honderd en vyftigste

duisendste miljoenste

BREUKE (FRACTIONS) .

two hundredth

five hundred and fiftieth

one-thousandth one-millionth

! half (half), I! anderhalf of een en een half (one and a half). ! · kwa rt (quarter) , i drie kwart (three-quarters) . t vyf agste (five-eighths}, 11/20 elf twintigste (eleven-twentieth& 3 2/18 drie en twee agtiende (three a nd two-eighteenths). 12·5 twaalf punt vyf (twelve p oint five) . · 125 punt een, twee, vyf (point one, two, five) . 333·555 drie honderd drie en dertig punt vyf, vyf, vyf (three

hundred a nd thirty-three p oint five, five, five.

TYD (T IME) .

16 .15 v .m. (6.15 a.m .) . Ses uur vyftien voormiddag (six fifteen a.m.). 11.45 n .m. (11.4-5 p.m.) . -Elf uur vyf en veertig v.m . (eleven forty-five a .m.) . v.m. means, voormiddags; n .m . means, namiddags; half

twaal! (half past eleven). tien voor drie (ten to three), vyf en twintig oor sewe (twenty-five past seven), noen (noon).

DIE MIERE.

Die miere is wonder!ike diertjies . H ulle woon in kolonies P arty soorte woon in gate in die grond, andere bon weer vir hulle huise of mierhope. Die mierhope is soms tot scs voet hoog en twin.tig voet in omtrek. In so 'n mierhoop woon duisende, selfs miljoene miere. As mens by 'n mierestad kom, is a lles stil en rustig. Mens sien oie een mier rondloop nic. Maar stcek net m et 'n stok een of twee gate daarin. Dan stuur hulle eers een spioen uit, dan kom daa r twee , drie , tien , vyf en dertig, honderd en nog meer. As hulle dan alles goed afgekyk het, stuur hulle 'n rapport na binne. Dan word 'n resiment soldate uitgestuur. H ulle is klein en het rooi koppies ; raak mens hulle aan dan kom rnieresuur uit hulle b ek . Dit is hulle verdedegingswapen. Die soldate loop in klompies van tien, vyftien, twintig, dertig, vyftig of honderd; in 'n paar

minute is die mierhoop rooi van die soldate. Dan is daar seker vyf, ses, agthonderd of duisend miere. Na diesoldate kom die genietroepe. Hulle kom in klompies van agtien, dri,e en twintig, sestig en so meer. As die kolonie groat is, sien mens soms seshonderd, sewehonderd, duisend, tienduisend of nag meer miere . Die geuietroepe kom dan om die gebroke vesting weer op.te bou; omtrent een kwart van die miere is troepc en omtrent een twintigste is toeskouers en die res is die rooikruis-draer-korps, want as 'n mier seer kry, is daar daadlik ses, agt, elf of meer draers om kom na binne te dra. Hulle stad is waarlik 'n kunswerk. Daar is honderde gauge, kruispaaie en tonnels in die stad. Drie vyfde van die onderaardse vertrekke word vir provisiekamers gebruik. Die bouliede is die helfte grater as die ander miere of soldate, want hulle moet die water of vog, waarmee hulle die klei aanmaak saam dra.

Jn die hart van die mierestad woon die koningin, sy is verbasend groot. Sams is sy m eer dan twee duim lank. Sy le baie eiers , 'n dosyn eiers word in een twaalfde van 'n dag gele ; 'n twintigtal is die eier produksie van een agste van 'n dag. Die koningin word opgepas deur 'n lyfwag. Hulle rnoet ook haar kos aandra en haar kamer skoon hou.

Ill 'n geveg met 'n naburige kolonie, bet Frans een'rnaal ge~ien, dat aan die een kant agt en tagtig gesneuwel is en aan die antler kant is daar ses en negentig geval.

Dit is 'n pragtige gesig om die grondbewoners te sien veg. Frans bet van kwart voor drie daar gesit tot half vyf. Orntrent tien oor vier bet die geveg opgehou en toe is die gewondes weggedra. Twintig oar ses het by weer gaan kyk, toe was die miere se vesting alweer herstel, 'n kwartier later is hy !mis toe gegaan. Tot laat in die nag het hy nog gele en dink oar die reusewerk, wat die diertjies gedaan het, en oor die verwoede geveg, wat hulle gelewer bet. Mens meet die organsasie en sarnenwerking van die miere bewonder. Die miere beoefen die spreuk "Eendrag rnaak mag."

WOORDELYS (VOCABULARY).

Wondcrlike wonderful een kwart a°Iqua:rter diertjies little animals t oeskouers lookers on,

spectators woon live r~s remainder kolonies colonies rooikruis red cross

soorte kinds draer-korps bearer corps gate holes seer kry gets hurt grond ground daadlik at once mierbope ant hi1ls waarlik really om trek circumference kunswerk work of art selfs even gange passages mierestad . ant city kruispaaie cross-roads stil quiet, still tonnels tunnels rustig peaceful onderaardse subterranean rondloop wander about vertrekke compartments steek gate in make holes in provisiekamer storeroom stok ~tick gebruik used sp}oen scout bouliede builders,

masons vyf en dertig thirty-fiv,e belfte half afgekyk spied vog liquid,

moisture stuur send waarmee with which rapport report klei clay, mortar resiment regiment hart heart soldate soldiers koningin queen rooi red verbasend astonishing! y koppies little beads dosyn dozen raak a.an touch eiers eggs le lay een twaalfde one-twelfth mieresuur formic acid twintigtal score (20) verdedigings defensive eier produksie egg production wapen weapon, arm opgepas cared, looked

after paar few lyfwag bodyguard minute minutes geveg battle, fight genietroepe engineers naburige neighbouring klompies little companies ene kant one side gebrokeJ broken gesneuwel killed in action vesting fortification gesig scene veg .~" fight grondbewoners inhabitants of ~

~ the earth gewondes wounded ones b eoefenen practise herstel repaired spreuk motto, proverb kwartier quarter of an Eendrag maak Unity is

hour mag strength reuse gigantic verwoede furious gelewer fought organisasie organisation samenwerking co-operation bewonder admire

8()

SPREEKLES (CONVERSATION LESSON).

1. Waar woon die miere? 2. Hoevoel soorte miere is daar in 'n mierhoop? 3. Wat is die werk van die soldate? 4. Wat docn die genietroepc ? 5. Wat doen die koningin ? 6. As 'n mierhoop gate ingesteek word, wie word eers uit-

gestuur ? 7. Hoe lyk 'n mierhoop van binne ? 8 . Wat het Frans gesien ? 9 . Waar b~re die miere hulle kos ?

10. Wat kan ons van die miere leer ?

VERTALING (TRANSLATION).

1. The ants build high ant-hills in which they live. 2. In a small ant-hill live thousands and sometimes a hundred

thousand or a million. 3. One-fifth of the troops were killed in the furious fight . 4. The ants use formic acid as a weapon of defence, and if any

ants are killed or wounded the bearer corps comes and carries them into the subterranean rooms.

5. The ants in an ant-hill are of three kinds, that is, the queen, engineers and soldiers.

6. can count by fours to hundred : four, eight, twelve, sixteen, twenty, twenty-four, twenty-eight, thirty-two, thirty-six, forty, forty-four, forty-eigbt, fifty~two, fifty-six, sixty, sixty-four, sixty-eight, seventy-two, seventy-six, eighty, eighty-four, eighty-eight, ninetytwo , ninety-six , one hundred.

7. Three-sevenths of the ants are engineers, and one-fortieth is used as a bodyguard for the queen.

8. At half past eight in the morning we left borne and reached the garden at ten to nine, and stayed there till twenty five to ten, when we went back and arrived (kom aan) a(home at 10 .15 a.m., but my cousin did not arrive before 1.25 p .m.

LES NEGENTIEN (LESSON NINETEEN).

DIE BYWOORD (THE ADVERB).

There are four chief kinds of adverbs, namely:

BYWOORDE VAN T YD BYWOORDE VAN PLAAS BYWOORDE VAN GRAAD BYWOORDE VAN WYSE VOORBEELDE (Examples).

Adverbs of time . Adverbs of place. Adverbs of degree. Adverbs of manner.

1-bywoorde van tyd: more (to-morrow), gister (yesterday) , oormi\re (the day after to-morrow), eergister (the day before yesterday), vanaand (to-night), vanmiddag {this afternoon), altyd (always), dageliks (daily).

2- bywoorde van plaas : hier (here), daar (there), waar (where), ooral (everywhere), nerens (nowhere), crens (somewhere), buite (outside), bo (above), links (left), hierheen {hither), daarheen (thither).

3-bywoorde van graad : baie (very), hoogs (extremely), besonder (especially), buitegewoon (exceptionally) .

4-bywoorde van wyse : mooi (beautifully), goed (well), vinnig (quickly), gou (quickly, soon), sta.dig (slowly).

DIE GEBRUIK VAN DIE BYWOORDE (THE USE OF THE ADVERBS).

DIE DONDERSTORM.

Die son bet die more bra ndend warm uitgekom. Mens kon voel, daar sou die dag iets gaan gebeur. Teen elf uur kom daar 'n sagte windjie uit die Noorde, m aar dit duur nie Jank nie of die wind waai sterk. Bietjie later blaas die wind geweldig. Die windvlae slaan verwoed teen die huise aan en bufg die slap borne tot byna. op die grond. Die vrugte word afgeskud enrol vinnig na alle kante toe.

Teen twee-uur word dit doodstil. Dit word so drukkend, dat die diere angstig rondkyk . H ulle steek die koppe omhoog en snuiwe in die rigting , waar vandaan die luggie trek . · Die wolke begin in die Weste op te pak. Hulle Iyk soos grot e kastele op mekaar. Die wolkemassa kruip stadig hoi'r in die Jug. Die son gly saggics agter die luggevaarte in en verberg die gesig vir die naderende

onhei!. Die voeltjies vlieg haastig van tak tot tak of verdwyn gou onder die dakke van die huise. Die weerlig skiet oogverblindend deur diellug ; 'n dowwe dreuning word in die verte gehoor. 'n Twede en 'n derde blitsstraal skiet deur die ruimte, waarop ommiddelik 'n donderslag op die grond neerkom, sodat die stof hoog in die lug vlie en 'n ou boom heeltemal verpletterd is. 'n Paar groot haelstene kom rollend en springend oor die grand. Die wind steek weer op en ruk die borne heen en weer. Die hael en water val toe oorverdowend op die dak . Die vrugte en blare van die borne spat uiteen en die grond word herskape in 'n uitgestrekte waterplas, wat snel afsak na die lae grond, alles meevoerende en wegspoelende. Nog 'n paar sagte dreunings word gehoor en die reent breek kort af en die wolke gly statig weg na die Ooste.

Omdat die reent so hard geval het, kon die beer nie uitgaan · nie om na sy boerdery te kyk, maar na die reent kom 'n waterstroom teen die landmure aan ; daarom moet die boer uitgaan om die water weg te keer. Die hael het baie skade gedoen, maar nou is die grond deurweek, dus .kan die beer we.er lekker saai en plant . Die son skyn heerlik, omdat die wind die wolke weggedryf het . Die springhase moes uit hulle gat& wegvlug, want die water loop sterk daarin. Die honde kon die springhase maklik vang, want hulle was half versuip. Die kindertjies speel vrolik buite in die waterkuiltjies.

So 'n haelstorm doen seer veel ska.de, maar partymaal doen dit ook veel goed, want na die storm groei die gras welig en die boer het dan ook volop water om sy landerye water te lei. Natuurlik die boer moet nou baie vroeg opstaan, want sy lande is ver van die huis. Gister was hy nog by die vee. Toe was hulle baie dun , want die kos was baie skaars . Oormore kom die wagter met die vee na die huis, want hulle moet dan getel word. Baic boere tel hulle vee sm.Jrens en saans .

WOORDELYS (VOCABULARY). brandend burning lug sky warm hot gly glided gebeur happen saggies gently sagte soft luggevaarte clouds windjie little breeze verberg hid duur lasted gesig countenance,

face waai blows naderende approaching

sterk strongly onheil disaster blaas blew vlie flew geweldig . violently haastig quickly vlae gusts verdwyn disappeared verwoed furiously dakke roofs buig bend weerlig lightning slap flexible skiet flashed ~fgeskud shaken off oogverblindend blindingly rol · roll dowwe muffled sound,

dull alle kante toe to all sides dreuning rumbling vinnig quickly verte distance doodstil quiet, calm blitsstraal lightning flash drukkend oppressive ruimte space angstig uneasily onmiddellik immediately rondkyk look about donderslag thunder clap steek put neerkom struck the

ground koppe heads verpletterd crushed omhoog up haelstene hailst ones

SPREEKLES (CONVERSATION L ESSON).

I. Hoe was die dag, voor die donderstorrn begin h et ? 2. Het die wind en die wolke van dieselfde kant gekom ? 3. Wat het die diere gedoen, voor die storm losgebreek bet? 4. Het jy al 'n donderstorm gesien ? H oe was dit ? 5 . Wat het met die ou boom gebeur? 6 . Wat het die wind met die vrugte en blare gedoen ? 7 . Wat het die boer na die reent gedoen ? 8. W a,a.rom moes die springhase uit die gate vlug ? 9. Hoelrom kon die honde hulle maklik vang?

lO. Wat doen die boere saans en smorens m et P,ulje vee ?

VERTALING (TRANSLATION). l . Yesterday, when I went to my uncle on the farm, a t errible

thunderstorm began. 2. The wind blew all the fruit and leaves from the trees and

scattered them all over the place. 3. After a thunderclap the hailstones began to fall heavily

on the roof of the house. 4. It was very quiet just before the storm started, and the

ai:iilllals ran about_fri~htene<l,

5. The lightning struck a large tree and smashed it to pieces. 6. The water flowed into the holes of the springhares , and

therefore they had to come out. 7. The springhares· could not run fast because they were half

drowned , and were easily caught by the dogs . 8. After the rain the children played happily outside in the

water. 9 . The rain caused ·much damage, but the ground was

thoroughly soaked (doorwee.kt, doortrokken), and therefore the farmer could plough his lands.

10. In the morning a nd in the evening the farmer counts his sheep to see if they a re still the right number.

OEFENING (EXERCISE).

Write a short essay on a thunderstorm.

LES TWINTIG (LESSON TWENTY).

DIE VOORSETSEL (THE PREPOSITION) .

The most importa nt prepositions are: aa n on, against, to t een against op on , at per per, by onder underneath, binne inside

among om around buite outside by at van of, from na after, to deur through , by naby near naas next to tot till oor over, across uit out of oorkant other side vir for binnekant inside met with buitckant outside a gt er behind d euskant this side sonder without bokant above in in, into voor before

onderkant below VOORBEELDE (EXAMPLES).

VIR VERTALING (FOR TRANSLATION) .

Die prent hang aan die muur (against, on). Hy skrywe aan sy suster (to) . Die pen le op die t afel (on, on top of). Die dokter is nou op Pretoria (at). Die kussing le onder die stoel (underneath). Onder die rnense, wat daar was, was ook my vriend (among). Hy se " Dat die vyand om die stad is " (around). Na die ete het m y oom 'n sigaar gerook (aft.er). Die reisiger wou na Potchcfstroom vertrek (to) . By die rivier staan die m eule van my swaar (at) . Die plaas van Mnr Du Prcez was naby die stad (near) . Van die rivier tot daardie berge sal jy a ltyd deur bosse ry (till) . Die kneg haal die water uit die dam (out of). In die vlaktes (plains) v an Rusland vind 'n mens n og wild e

perde (in). Gooi die melk in daardie beker (into).

bie vrugtebome staan voor die huis van die boer (in front of, before).

J y moet die storie nie vir hom vertel nie (to) . Het jy die brief met Piet gestuur (with) ? Agter die berge is die plaas van sy ncef (behind). Sonder baie moeite (trouble) het ons die dorp bereik (without). In 1838 het die witmense teen die kaffers geveg (against). Hy sal die boeke per pos stuur (per, by). Waar is jou broer ? Hy is binne in die huis (inside). Bulte die werf le die groentetuin (outside). Die perde van die winkelier loop in die veld (of). Die ma n het van Joha nnesburg na Erme!o gery (from). Ons moes deur die digte bos gaan om by die water te kom

{through). Die kontrak is deur daardie Prokureur geskrywe (by) . Naas die rivier le die goudvelde (next to). Jy moet die klere oor die rivier dra (across). Die kind h et oor die verlore (lost) mes gehuil (over). Oorkant die spruit kry 'n mens koedoes en as 'n mens eers

blnnekant die wildreserwe is, kry mens daar leeus te sien (on the other side) .

Buitekant die dorp le groot plantasies (plantations), wat aan die munisipaliteit behoor (outside).

Deuskant die berge is dit regte winter, maar aan die aander• kant is dit al somer (on this side, on the other side) .

Bokant die waterval is baie groot rotse, maar onderkant is meestal bosse (above, below).

VIR LEES, DIKTEE EN VERTALING (For Reading, Dictation and Translation).

DINGAANSDAG.

Die 16de Desember sa! 'n belangryke dag bly solank as daar 'n Afrikaner-volk bestaan. Dit is 'n dag, wat 'n duidelike mylpaal in die bestaan van die blanke ras in Suidafrika is. Wie is daar, wat binne die grense van Suidafrika gebore is, en nie weet nie, wat op die 16de Desember 183S3 plaasgevind het ! Op die dag het Andries Pretorius met sy kommando die mag van die wrede Din· gaan verpletter. Op die wal van Bloedrivier was die laer getrek . Aan die eenkant was 'n spruit, wat van die tyd af die naarti van Bloedrivier dra, en aan die anderkant was 'n droe loop.

Vroeg in die more he~ die kaffers al begin om die laer aan te val, maar hulle rye werd verpletter deur die doodlike geweervuur van die boere. Tevergeefs het hulle teen die laer aangestorm, of probeer om oor die rivier te swem en op die manier die laer binne te dring. Met 'n groot verlies moes hulle terugtrek. Toe die boere gemerk het, dat die kaffors begin het om te vlug, het hulle die oorblyfsel van Dingaan se leer te perd vervolg, tot ver in hulle eie land. Onder die gesneuweldes was daar 'n paar van Dingaan se dapperste indoenas. Deur die oorwinning werd die blanke mag in Natal bevestig . Wie weet, hoever die Soeloe mag hem nie sou uitgebrei het nie, as die Beere op die dag verslaan geword het ! Die hele geskiedenis van Suidafrikasou'miskien, met betrekking tot Natal veran<ler gewees het.

Dit is dus met reg, <lat die dag ieder jaar herdink word deur die Afrikaner volk.

WOORDELYS (VOCABULARY) .

mylpaal milestone loop river bed bestaan existence _het aangestorm charged grense boundaries het gemerk noticed het plaasgevind happened oor bl yfsels remnants het verpletter crushed gesneuweldes fallen la er lager indoenas chiefs (native

word) spruit spruit be trekking reference het bevestlg established mag power, prestige word herdenk is remembered

SPREEKLES (CONVERSATION LESSON) .

1. Wanneer is Dingaa·nsdag ? 2. Waarotn het die <lag die naam ? 3. Wat het op die <lag gebeur? 4' . Was jy al op 'n Dingaansdag fees ? 5 . Hoe was die laer getrek ? 6. Hoekom was dit belangryk, dat Dingaan se mag gebreek

moes word? 7. Wat het met die Voortrekkers by Weenen en Blauwkrans

gebeur ? 8. Wat was die gevolg (result) val!l die slag by Bloedrivier ?

VERTALING (TRANSLATION).

Dingaan's Day is celebrated (word gevier) annually over the whole of South Africa because it is an important day in our historyOn that day the Boers defeated the Zulu power at Blood River. Preforius had drawn his lager .on the bank of the spruit, which at present is called Blood River. On the one side there was this river, and on the other side was a dry river bed. Although the kaffirs attacked the lager time after time (keer na keer), they were finally defeated and pursued till far into their own land. Dingaan was killed later on by some other natives. If the kaffirs had defeated the Boers, then Natal might still have been in the power of the Zulus. It is therefore certain that this day.is a milestone in the history of South Africa. Every South African ought to know the reason why this is remembered every year and the importance of it in establishing the prestige of the white race in South Africa . .

OEFENING (EXERCISE) .

Write a letter to a friend telling him or her· how you spent your last" Dingaan's Day ."

LES EEN EN TWINTIG (LESSON TWENTY-ONE) .

KORRESPONDENSIE TERME (TERMS USED IN 'CORRE

SPONDENCE).

Die Heer Mnr. (Meneer) Die Here Die Weledele Heer Die J ongeheer Ds (Dominus) Weleerwaarde Heer Eerwaarde Heer

. Mev. (Mevrou) Mej. (Mejuffrou) Mejuff. (Mejufiroue) Gebr. (Gebroeders) P.A. (per adres) P.K. (Poskantoor) Bkp (Beperk) Firm a Waarde Heer Waarde Here Waarde Mevrou · (Mev.) Waarde Mej . U dw dnr (U dienswillige

dienaar) Hoogagtend die Uwe

Mr. Mr. Messrs. Esq., Mr. Master Rev. Rev. Rev. (Missionary) Mrs. Miss Misses Bros. C/0 P.O. Ltd. Firm Dear Sir Gentlemen Dear Madam Dear Madam Your Obedient Servant

Yours faithfully, Yours truly

BESIGHEIDS BRIEWE (BUSINESS LETTERS).

BENODIG. A.

Applikasies word uitgenodig vir die betrekking van junior klerk op die Kantoor van die Wets-firma " Jorissen & De Vos, Bpk," van Ysna.

Aanvang salaris is £180 per jaar met 'n jaa rlikse verho~in5 v.a~ £12 tpt £~00 i:ier ja~r.

Werksaamhede rnoet begin word op l Desember, 1920 . App!C kasies vergesel van sertifikate en getuigskrifte moet voor of op 20 November in hande wees van,

J. ELSHOORN, Bestuurder

Firma, Jorissen & De Vos Bpk," Ysna , 0.V.S.

Die Bestuurder,

Posbus 10, Venterskroon, · Kaap Provinsie,

Firrna Jorissen & De Vos, Bpk, Ysna, O.V.S .

Waarde Heer,

12 Nov ., 1920.

Ek sien van oggend in "Die Vdksblad," dat U firma. applikasies uitnodig vir die betrekking van Junior Klerk vir u firma, daarom neem ek die vryheid hiermee aansoek te doen vir bedoelde pas .

Ek het verlede jaar met goed gevolg die Matrikulasie Eksame afge!G en is sedert die tyd werksaarn by die " Wets-firma Ganse· donck, Bpk," alhier.

Ek sluit 'n paar sertifikate en getuigskrifte, ter ondersteuning van my aansoek in. Ek is agtien jaar oud.

As my aansoek slaag, sal ek dit 'n eer reken om u firma met my beste kragte te dien.

U by voorbaat dankende vir 'n gunstig antwoord, Het ik die eer, my te noem,

U dw dr. J. V. APPELDOORN .

WOORDELYS (VOCABULARY) . A. B.

Benodig wanted vryheid liberty hiermce herewith applikasies applications uitgenodig invited a;lnsoek doen apply betrekkjng situation bedoelde mentioned junior junior pos post, situatioq klerk clerk verlede last kantoor office goed gevolg successfully wets-firma lawyer's firm Matrikulasie Matriculation g,anvang commencing e)csame e;<i:a:qi.ina, tiqi+

jaarliks annual afgelt, verhoging werksaamhede

passed increment duties

sedert since is werksaam work begin commence sl ui t in enclose vergesel accompanied ter ondersteuning in support of sertifika te certificates aansoek application getuigskrifte testimonials in hande wees reached

slaag succeed bestuurder - manager

alhier here eer reken take as an honour

byvoorbaat gunstig

in anticipation favourable

dankende bet die eer

thanking have the

honour my te noem to remain, to be my beste kragte te <lien serve to the best of my abilities

SPREEKLES (CONVERSATION LESSON).

l. vVat vra die firma Jorissen & De Vos ? 2. Hoeveel was die jaarlikse salaris ? 3. Wanneer moet die werk begin? 4. Wat moet saam met die applikasie geotuur word?

l. - Wat het Appeldoorn in die " Volksblad " gesien ? 2. Wat bet Appeldoorn aan Elshoorn geskrywe? 3. Hoever was Appeldoorn geleerd ? 4. Wat het hy gedoen na hy uit die skoal gekom het? 5. Wat moes horn help in sy aansoek? 6 . Wat belowe by as sy aansoek slaag?

VERTALING (TRANSLATION) .

l. Wanted, a clerk in magistrate's office .. 2. The commencing salary of the teacher is £500 per annum

(jaar), but he gets an annual increment of fifty pounds up to twelve hundred pounds per year.

3. When I left school after I passed my Matriculation Examination, the Headmaster (Hoofonderwyser) gave me a very good t estimonial.

l. He placed an adverti$ement (advertensie) in.the" Mercury " inviting applications for tbe post of manager in the firm of Sharks Bros., Ltd., Wasbank, O.F.S., and the

successful applicant (applikant) will have to commence duties on the 25th Jan ., 1921.

2. Since he passed his L .L.B . he practises (praktiseer) as a lawyer (wetgeleerde) in Bloemfontein.

3 . I enclosed several certificates and testimonials in support of my application for the situation of market master.

4. The usual form for closing an official ( offisiele) letter is : I have the honour to be,

Sir, Your obedient servant ,

X . Y. Z. READING LESSONS.

DIE PERSKES. 'n Vader wat van die mark af thuis gekom het, bring vyf

heerlike ryp perskes saam. Hy deel die perskes onder sy vrou en vier seun uit. Hulle het nog nooit van tevore die vrugte gei;e t nie. Die volgende dag vra hy hulle of hulle die perskes op-geeet het of iets anders daarmee gedoen het : · " Ek" se " Jan " het my perske opgei:!et, maar die pit het ek in die tuin geplant. Nou sal ek oor 'n paar jaar self perskes h~en dan.kan ek julle alma! daarop trakteer." " Goed gedoen my seun; jy sorg vir die dag van ml\re, dit noem ek verstandig handel met wat jy het. En jy Piet ?" Ek het myne opgeeet en toe het moeder my nog die helfte van hare gegee. 0 ! hulle was lekker, aan die pit het ek nooit gedink nie, ek het dit weggegooi," Jy het nie verstandig gehandel nie, maar dit is net, wat 'n mens van 'n kind van jou ouderdom kan verwag." En jy Willem ? " Ek het die pit, wat Pieter weggegooi het opgetel en die binnekanste van die pit geiiet. Dit was baie lekker. My perskes het ek aan Mietjie van die dokter verkoop vir twee pennies . as ek nou in die dorp kom, kan ek vier perskes koop ." Die vader skud die hoof en si\ : " Jou handelwyse toon daar sit 'n koopman in jou, maar dit is tog n1e mooi nie, dat die sug vir profytmaak so vroeg in die !ewe van 'n kind openbaar word nie. En jy Arnold? "Ek, se Arnold skamerig, " het myne weggegee, Kees die veldwagter moet soveel slegte medisyne drink; ek het toe gedink, dat die perske baie lekker vir horn sal smaak. Hy wou dit nie eers vat nie, maar ek het die perske op sy bed gesit en weg gehardloop:"

N ou kinders wie het nou die beste gedoen met sy pcrske ? " Ons broer Arnold " skreeu die kinders tegelyk.

Die moeder kyk haar seun vol liefde aan, terwyl 'n traan van vreugde oor .haar wang rol

MY KINDERJARE.

Omtrent twintig myl Suid van die Oranje Rivier aan die transport pad van Coles berg · na Philipstown te 'n plaas met die naam van Boskop. Daar het ek my kinderjare deurgebring.

Die huis is op 'n lae kliprandjie gebou. Omtrent agt honderd tree noord-wes van die huis begin 'n hoe bergreeks. Die berge is baie steil en hulle het ho(; kranse bo om. In die onsaglike groot kranse is diep skeure en gat~, waarin duisende dassies bly en ook baie heuningneste is. Daar het ons dikwels gaan dassies jag met die honde, of soms gaan ons heuningneste uithaal. Dan moet ons partykeer diep in die skeure en gate inkruip .. Dit vat moed om daarin te gaan, want daar is baie slange in die berge en die bye steek vreeslik seer. Partykeer take! die bye ons lelik, maar gewoonlik kom ons oorwinnaars daar af. Tussen die huis en die berg is 'n spruit, waarin pragtig helder water loop . Aan die voet van die berg le uitgestrekte landerye en groot vrugtetuin . Dan word die water uit die spruit uitgekeer en loop in twee leidamme. Op en onder die walle van die damme groei die heerlikste vrugteborne en daar is ook 'n groot populierbos . In die populierbos staan wingerdstokke ; hulle rank tot bo in die toppe van die populier borne .

As die hanepootdruiwe ryp is, klim ons tot bo in die borne, wat van dertig, vyf en dertig voet hoog is en daar eet ons die soppige vrugte en beskou die landskap om ons been. Onder die borne groei lusern en die gras welig ; daar speel ons soms vir ure aaneen, of anders swem ons in die leidamrne, Partykeer maak ons oorlog met kleilatte . As mens die vyand met 'n kleikoeiil raak, skreeu hy SOOS 'n kat.

As die son na die weste wegsak, begin die skaduwees stadig teen die helling van die berg af te gly net soos 'n voortstuiwende gletser. Teen vier uur bereik die skaduw_ee die spruit en langsaam klim dit dan die bult aan die oorkant van die spruit uit.

Bietjie voor sononder lyk die skaduwees net soos spookgedaantes skerp afgetekend teen die bult.

As die son wegsink agter die weste kim, dan kleur sy laatste strale nog die toppe van die berge met 'n sagte rooiagtige kleur.

Eindelik trek die nagvors sy sluier oor die aarde en al die gewoel en geraas van die dag sterwe weg. Net bier en daar hoor mens die gebrom van 'n uil of in die verte huil 'n jakhals,..of die paddatjies sing hulle vrolike liedjies langs die watervore e; daar

100

bo in die lug flikker die sterretjies net soos vuurvliegies . As ek nog terugdink aan my kinderjare, dan verstaan ek die ou spreuk : " Die mens wat in die verlede kan !ewe, !ewe tweemaal."

DIE VOORTREKKER.

Gisteraand was ek op die plaas van Mnr . Jacobus du Plessis gewees, en daar het ek 'n baie aangename aand deurgebring. Daar was o .a . (onder antler) ou Oom ~illem de Beer, die seun van een van die Voortrekkers.; hy is nou al 'n baie ouman, maar sy geheue is nog baie goed en hy het ons van die " Groot Trek" vertel.

.. Die moedige Voortrekkers," so het by begin, .. was, soos julle alma! weet, groteliks afbankelik van die jag vir hulle voedsel. Maar die ouderwetse geweers, wat hulle gehad het, was nie soos die nie, wat ons nou het, dit was die ou "Voorlaaiers ." Ek het nou nog een by my huis en as julle horn wil sien, kan julle more kom kyk, 'n paar van my maats en ek het eendag uitgery om olifante te skiet, want die ivoor was baie kosbaar. Toe ons naby die skietveld gekom het, het ons ons perde afgesaal, en eers 'n paar lekker droil beskuite ·gef;et. Kort daarna het ons kaffer ons kom vertel dat daar 'n trop olifante naby was. ledereen het toe dadelik sy geweer geneem en ons het 'n paar bonderd tree van mekaar die bos, waar die olifante was, ingegaan. Ek het op die rand van 'n styl klofie geloop, en kon dus goed sien waar die drinkplek van die olifante was . Opeens sien ek 'n trop van omtrent tien olifante, wat na die water afstap. Dit was 'n fraai gesig om die groot diere in 'n Jang ry na die water te sien afstap, en ek bet daqelik 'n sypaadjie ingeslaan, om die diere te bekruip voor hulle by die water was. Die Jang dorings het my klere geskeur maar ek was te opgewonde om 'n olifant t e skiet, om daarop te let, Eindelik was ek naby genoeg om met m y ou Voorlaaier te skiet. Ek het m y geweer stadig opgetel, om die diere nie t e ver~ilder nie en was juis klaar om te skiet, toe ek kort agter my 'n harde gebrul boor. Die o!ifante het daadlik die bos ingevlug en ek moes my gereed bou vir die gevaar agter my, en omtrent vyftig tree agter my was 'n groot uitgegroeide leeu-mannetjie besig ·om 'n rooibok t e verskeur. In my ywer om die olifant te skiet, het ek nooit die trop rooibokke gesien nie, wa t ook na die water gekom bet E k ka n julle verseker dat ek bly was , dat ek nie in die rooibok . se plek was nie. Gelukkig was die leeu so opgenome met sy maaltyd, dat ck goed kon korrelneem en horn met die eerste skoot kon doodskict. Dit was die grootste leeu wat ek ooit geskiet het, en sy

101

vel Ie nou nog in my voorkamer."l Met meer sulke verhale, bet die aand vir my te vinnig omgegaan, hoewel dit byna twaalf uur was toe ek vertrek het .

102

MOEDERLIEFDE. 'n Paar jaar gelede bet daar in die Bosveld van die Transvaal

'n man, sy vrou en twee kinders gewoon. Die vader bet swaar gewerk in die landerye en bet sy vee goed versorg. Die moeder bet haar huis en kinders mooi opgepas, en saans bet vader, moeder en die kinders hulle tyd baie gesellig deurgebring.

Eendag was die vader weer in die veld by die vee en die moeder bet haar huiswerk gedoen, terwyl Emmie en Willie heerlik onder die koel borne op die gras speel. Toe haar werk klaar was, staan die moeder en kyk, hoe mooi broertjie en sussie saam speel. Maar opeens hoor sy 'n hard geskreeu ; sy hardloop na die kinders toe ; Willie bly maar uitroep ,. Help ! help I 'n slang het Emmie gebyt." Die mocder was radeloos, want die naaste dokter was twintig myl ver. Onder die geroep om hulp kom hulle buurman daar verby. Maar hy kon nie wag om te help nie, want sy vader le op sterwe op die naaste plaas . Hy raai die moeder net aan om 'n bond te kry, om die gif uit te suig, toe gaan hy verder.

Die arme moeder staan 'n rukkie in vertwyfeling, dog gouhelder haar gelaat op en sy neem haar dogtertjie in haar arms en se : ,. Wat 'n hond kan doen, kan 'n moeder ook doen." Sy begin daadlik aan die wond te suig en sy doen dit so innig net asof sy die onsterfiikheid daar wil uitsuig. Intussen het Willie sy Pa sien aankom. Hy hardloop daadlik na horn toe en vertel horn wat gebeur het en wat sy moeder doen . Die arme man skrik horn, doodlam en moes teen 'n boom leun om nie om te val nie . Met eens sien Willie sy Pa dra 'n slang ocir 'n stok en hy skreeu uit : '• Dit is dieselfde soort slang, wat Emmie gebyt bet." "Goddank" sug die man, " die slang is nie giftig nie, maar is 'n dood onskuldig diertjie."

Vlug loop hy na die vrou en kind, omarm hulle en se : , , Die kind is gered, want die slang is nie giftig nie, maar jou opofferende moederliefde sal die kinders en ek nooit vergeet nie ." Vandag is Emmie die enigste steun van haar weduwee moeder.

103

EDUARD die DERDE voor CALAIS. In die middeleue het die Engelse en Franse langdurige oorlo·~

met mekaar gevoer. In 1346 beleer Koning Eduard III. Calais. Maar die stad was so goed versterk en die mense veg so dapper, dat Eduard geen kans gehad het nie, om die stad in te neem .. Daarom besluit hy om die stad uit te honger. In die stad was J >n van Vienne, Kommandant. Hy verdedig die stad dapper en sy mense veg soos leeus. Al was die vyand baie meer as wat hulle was, tog kon hulle nie inkom nie. Maar op die 3 de Augustus, 134 7, moes hulle oorgee. Hulle kos was op en baie siektes heer:;; in die stad.

Koning Eduard was boos ·oor die langdurige en hardnekkige teenstand, daarom eis hy, dat die helfte van die manne moes omgebring word. Maar sy stafoffisiere haal horn oor om af te sien, van die wrede besluit. Hy beveel toe, dat ses van die vernaamste burgers met kaalvoete en stroppe om hulle nekkc die sleutels van die stad aan horn moes kom oorhandig en dan moes hulle om die !ewe gebring word, as soenoffers· vir hulle stadsgenotc. Die Engelse Generaal Mauny bring die besluit na die stad vir Kommandant Jan van Vienne . By die hore van die strenge kondiesie rol die trane oor die wange van die Kommandant, maar daar was geen ander uitweg nie, hulle moes die voorwaarde aanneem. Die stadsbewoners word toe saam geroep op die mark en hulle besluit toe om maar die wrede terme aan te neem. Toe die offers gevra word om vrywillig na vorentoe te kom, heers daar 'n doodse stilte. Eindelik kom daar beweging in die mensemassa en Eustatius de St. Pierre, een van die rykste en edelste van die ingesetene kom na vorentoe, en sy selfopofferende voorbeeld word gou gevolg deur nog vyf andere. Die Kommandant gaan saam met hulle tot by die stadsdeur en gee hulle oor aan Generaal Mauny. Hy neem hulle toe na Koning Eduard. Die stafoffisiers kom toe en smeek die koning om genade vir die ongelukkige, maar hy weier beslis . Selfs die Prins van Wallis smeek die koning op sy kniee om genade, maar die koning volhard in sy weiering. Eindelik kom sy gemalin, Koningin Filippa, en tree in die bres vir die gevangsne en se : .. Besoedel tog nie u oorwinning met 'n daad vau wreedheid nie." Haar voorspraak tref doel en die koning antwoord : .. Mevrou, dit sou betei; gewees het, as U vandag op 'n ander plek was, maar u ernstig versoek kan ek nie van die hand wys nie Ek skenk hulle lewe aan U."

Die Koningin gee hulle toe kos en klere en neem hulle terug na die stad, waar hulle dierbare hulle ontvang as komende uit die graf.

104

DIE BELEEFDE YARKOPPASSER. Meer as driehonderd jaar gelede het in Noord-Italie 'n land

bouer gewoon . Hy het net een seun gehad . Die seun sy naam was Felix. Omdat sy ouers so arm as kerkmuise was, moes Felix van jongsaf al uitgaan om iets te verdien vir die huishouding. Felix word toe aan 'n ryk boer verhuur om varke op te pas . Nou en dan gaan hy na sy ouers kuier; dan vermaan hulle ham om altyd braaf, hulpvaardig en vriendlik te wees. Felix het die vermaninge goed onthou. Hy onderskei ham dan oak gou ver bokant sy ruwe maats.

Eenmaal wei die varkoppassers hulle kuddes in 'n digte bas en daar kom by hulle 'n rondtrekkende monnik. Hy het sy pad verloor en was heeltemal verdwaal in die bas. Hy vra een van die seuns om ham deur die bos te lei, maar omdat dit net begin te reen, se die een na die antler : ., Ek gaan nie ." Felix was vriendliker en hulpvaardiger en se : ., Waarde Vader ek sal u die pad wys." Onderweg vra die priester horn verskeie, en hy gee die priester gou en gepaste antwoorde : ,. Die seun word eendag nog 'n groat man," dink die wandelaar hy homself .

Kort daarna kry die priester die toestemming van Felix sY vader om ham in die klooster op te neem . Felix was skrander en bestudeer verskeie wetenskappe en maak oak goeie vorderinge· Dit duur nie lank nie of hy was een van die geleerdste en knapste jonge mense van sy tyd, maar hy bly nederig en vroom. Enige jare later word by aangestel as pastoor. Sy promosie tot biskop, aarts-biskop en kardinaal volg gou op mekaar. Al die betrekkings beklee hy met die grootste bevrediging . Op die 24 ste April, 1585, is hy gekies as Pous. In die geskiedenis is hy bekend as Pous Sixtus V . Hy het die kerk so goed bestuur, dat hy vandag nog erkend word as een van die beroemste pause van Rome.

105

SELFOPOFFERING.

Volney, die seun van 'n Ierse matroos, bet altyd sy vader op die Jang seetogte vergesel. Eenmaal gaan hulle van San Francisco, in Califorme, na Calcutta in Indie. Aan boord was ook 'n vrou van 'n Amerikaanse miljoener en haar vierjarige dogtertjie. Terwyl hulle eendag voor anker in 'n baai le, speel die kindermeid en die dogtertjie op die dek. Maar naderhand slaap die kindermeid in en die kindjie staan toe en kyk, hoe die golfies teen die skip slaan. Onverwags kom daar 'n groot brander en die skip swaai te ver oor en die meisie gly af in die water. Volney sy vader sien dit en spring haar na. Hy gryp baar aan die kleertjies en swem na die skip. M:aar opeens hoor hy 'n vreeslike geskreeu en toe hy omkyk, sien by 'n reusehaai storm met oop bek op horn aan . Die mense op dek skiet 'n paar skote op die haai, maar alles help niks nie. Volney gryp 'n dolk, spring in die water, duik onder die haai in en steek die dolk tot aan sy hef in die haai se maag. Die haai laat toe die ou man en die kindjie staan en maak 'n verwoede aanval op Volney. Daar vind toe 'n verskriklike tweegeveg plaas tussen die seun en die haai. Volney veg dapper, maar was eindelik genoodsaak om op die vlug te gaan . Die matrose gooi toue af, waarlangs Volney en sy vader na bo kon klim. Hulle was al · bokant die water en die kreet ., Hulle is gered !" weerklink op die skip, toe die verwonde monster nog eens wegduik onder die water om des te ho*r te kan spring. Die volgende oomblik spring die haai bliksemsnel omhoog, gryp Volney in die middel en byt horn aan twee. Volney het sy !ewe opgeoffer vir sy vader en die kindjie. Met die grootste eerbied is die kranige jongeling in die golwe, wat hy so lief gehad bet, begrawe,

106

DIE KAFFER en die 8ETLAAR. Die kaffers van Noordrhodesie gaan dikwel!l op jag, maar,

omdat hulle wapcns so sleg is , gebeur dit baic, dat hulle geen wild in hande kry nie . In 1894 kom 'n kaffer van die jag af huistoe . Hy was 'n paar dae op jag gewees, maar bet niks. geskiet nie en sy kos en water hct opgeraak. Hy was dus hongerig cri dorstig. Op sy terugtog trek hy een aand net voor sononder by die woning van 'n setlaar verby. Die setlaar staan juis op die stoep voor die deur. Die kaffer vra horn toe beleef om 'n stukkie brood, maar dit word hom beslis geweier. Hy vra toe weer 'n beker water, maar ook dit kry hy nie. Daar hy so aanhou om te vra, ward die setlaar boos en se: .. Voetsek, jou swarte tater," en hy dreig om die kaffer aan te rand. Die kaffer kies die hasepad en was gou uit die oog verdwyn.

'n Paar maande later maak die setlaars 'n jagparty op om olifante te gaan jag. Daar aan die oewers van die Sambesierivier .raak dieselfde setlaar verdwaald in die digte bosse. Die wolke steek swart in die Weste op, die blitstrale skiet deur die ruimte en 'n sagte dreuning word in die verte gehoor. Teen sononder begin die tropiese reen neer te start en dit word al donkerder. en donkerder. In moedeloosheid gaan Mor. Grab, want so heet hy, onder 'n groat boom sit. Nadat hy 'n rukkie gesit het, hoor hy 'n geritsel in die blare agter horn en toe hy omkyk, kom daar 'n -kaffer in 'n velkaros te voorskyn . Mor. Grab vra toe die kaffer om horn deur die bos te bring. Maar die kaffer se, dat dit al te laat was, om so ver te loop, maar hy nooi die setJaar uit na sy kraal. Daar was g'n antler uitkoms nie, so moes·Mnr. Grab maar die "swarte tater," so as hy hulle noem, volg. By die kraal gee die kaffer Mor. Grab groen mielies en melk vir aandete, en 'n net, skoon hut met 'n groat vuur daarin om in te slaap. Gou was ons jagter in slaap. Die volgende more kry Mor. Grab nog weer kos en die kaffer neem horn deur die hos.

Toe hulle buitenkant die bos was, gaan die kaffer voor die setlaar ·staan en se : .. Baas, ken jy· vir my ?" Opeens herken die setlaar die kaffer, wat hy in die pad gesteek he~ en word doodsbleek. Maar die kaffer se net : ., As daa.r weer eendag 'n hongerige kafier by Ba.<ls kom, behandel horn net soos. ek vir Baas behandel het."

En voor die setlaar kon praat, was ons swartjie in die digte hos verdwyn.

107

DIE BIRKENHEAD. In die jare 1850-1852 was die Kaapkolonie, soos dit in die

dae genoem was, in 'n langdurige oorlog gewikkel met die kaffers op die Oostlike grens. Die kaffers het die Goewernement kommervolle dae gegee. Die burgers was opgeroep en al die troepe, wat in die Kolortie was, was na die oorlogsveld gestuur. Maar die kaffers het goeie skuiling in die digte bosse en klowe gehad . Vandaar maak hµJle invalle en roof en moor sover hulle kon. As hulle aangeval word, trek hulle eenvoudig terug in die berge, waar dit moeielik was om hulle uit te drywe . So 'n oorlog sit 'n land baie agteruit, want daar kan byna niks geproduseer word. nie, omd~t die werksmense op die oorlogsveld is. Daarby word daar nog baie koste gemaak, om die troepe van kos, uitrusting en ammuniesie te voorsien. Die Kaapse regering was genoodsaak om die Britse regering om hulptroepe te vra.

In 1852 stuur die Engelse regering tussen vier en vyfhonderd troepe met die transportskip Birkenhead na Suidafrika. Hulle land eers te Simonsbaai, maar 'n paar dae later vaar hulle vandaar om na Algoabaai. Die see. was stil en so glad as 'n spieel. Die ligte in die kajuite was uitgedaan en die mense aan boord slaap heerlik, toe die skip in die middel van die nag meteens 'n geweldige skok kry. Die skip kraak en beef van agter tot voor; die slapers spring verskrik op en hardloop na bo. By nader ondersoek blyk dit, dat die skip op 'n ondersese rif ge1oop het naby Danger Point.

Die skip was lek geword en begin op te breek. Die trompet word geblaas en die soldate monster op die dek net soos op die paradeveld. Random die skip krioel die haaie en wag net om hulle prooie op te vang. Daar klink dit .. Bote in see ! " en die ma trose laat die reddingsbote in die water. Nogeens kom die bevel deur die stilte van die dag : "Vrouens en kinders in die bote ! " en hulle word oorgeskeep op die bootjies. Maar die soldate bly swyend in gelid staan en wag op die onvermydelike. Toe die vrouens en kinders weg was, breek die skip heeltemal stukkend en die manskappe spring in die see . Die meeste word daadlik opgevang deur die haaie ; die antler worstel nog 'n tyd met die see, maar ook hulle , gaan die een na die ander onder, of word deur die haaie weggekaap, slegs 'n paar van die kragtigste swemmers bereik die kus. Vierhonderd sewe en dertig soldate vind hulle gra f in die see . Die resiment het ans 'n pragtige voorbeeld van selfkontrole onder baie moeilike omstandighede gegee.

108

10. DIE SPRINKHAAN- PLAAG.

Daar is min landc in die wereld, waar die boere met meer plae te kamp het as in Suidafrika. Partymaal reen dit nie vir maande lank nie, dan gaan die vee by hope dood van maerte en die graan verdroog alles. Dan weer staan die landerye pragtig en word net ryp en die boer maak dan ook sy werksmense en gereedskappe bymekaar om te begin oes, dan kom daar ' n haelbui en slaan alles weg, of so nie, vreet die ruspes die bossies op. Dan weer kom daar l.>loutong onder die skape of perdesiekte onder die perde. In Natal pla weer die ooskuskoors onder die beestt'. Die brandsiekte rig ook groot skade in die wol aan.

Maar die Sprinkhaanplaag is rniskien die lastigste van alma!. Gewoonlik le die sprinkhanc hulle eiers in die najaar in die grond . Dan ]e die eiers daar tot die reens in die voorjaar begin ; dan kom die klein sprinkhaantjies uit . As hulle uitkom, is hulle _ witvaal, maar nadat hulle 'n paar uur in die son gewees het, word hullc swart. Na 'n week of so verve! hulle; dan is hulle rooiagtig . Na nog 'n tydjie verve! hulle weer. Eindelik verve! hulle vir die laatse , maal ; dan vlieg hulle. Voor hulle vlerke het, word hulle voetgangers genoem. Dit is eieaardig, dat die voetgangers altyd sonop trek. Dit is aan die eenkant 'n voordeel, want as hulle aan die oostekant van die landerye Je trek hulle weg, maar le hulle aan die westekant van die landerye, dan trek hulle op die lande aan. Vroeer was dit beskou as 'n plaag deur die Voorsienigheid gestuur enhet die mense geglo, dat dit 'n groot sonde was om sprinkhane dood te maak. Dan moet die sprinkhane met vlae-rooivlae is die beste-weggeja word. Natuurlik help dit niks om hulle terug te ja nie, want more kom hulle maar weer. Mens moet hulle altyd skuins by die lande verby keer.

Twintig of vyf en twintig jaar gelede was dit 'n gewoon gesig gewees om in No"vember en Desembermaand al die mense op die plase, mans , vrouens, kinders en volk almal met vlae in die warm son te sien staan. Daar was nie sprake van 'n agt uur dag nie. Nee, dit was van sonop tot sononder . Saans pak die sprinkhane op mekaar in die bossies, sm'.irens trek hulle weer sonop. As hulle, begin te vlieg, is hulle in 'n paar dae se tyd alma! weg. Maar dit gebeur dikwels, dat die vliers weer soos 'n misbank uit die Ooste terug kom en dan gaan hulle in die lande sit. Binne 'n paar

109

uur tyd het hulle alles opgevreet. Die enigste manier om die vliers weg te kry is om groat hope mis of strooi om die lande te ry, as die sprinkhane kom, steek mens die mis of strooi aan die brand, sodat die rook oar die lande trek, want die sprinkhane is baie bang vir rook.

Vandag word hulle anders behandel. Sodra 'n boer uitvind waar sprinkhane gebroei het, kfy hy 'n gifmengsel van die Goewernement. As die · sprinkhaantjies uitkom, vat die boer, groen voer, sny dit fyn, gooi dit in 'n vat en los die gifmengsel in water op, maak dit soet met" treacle" of swart suiker en gooi dit op die voer.

Vroeg in die more strooi die boer die groen voer, waar die sprinkhane slaap . As hulle opstaan, is hulle hanger, dan vreet hulle die voer en netnou gaan hul!e dood . Dan kom die ander sprinkhane en vreet hulle dooie maats, d an gaan hulle oak dood.

Op die manier roei mens 'n groat swerm uit m et 'n bietjie voer, want hulle help mekaar uitroei, omdat hulle mekaar opvrtet . Vandag is dit ct"us baie makliker om die sprinkhaanplaag te · beveg maar tog rig die sprinkhane nog baie skade in die landerye aan .

110

11. DIE VRYSTAATSE HELD.

Die jare 1865 en 1866 was sware jare vir die Vrystaatse Republiek. Die Basoetoes maak invalle en roof en moor sover hulle kon. Op die 25ste Julie 1865 het hulle 'n rooftog in die Smithfieldse distrik gemaak. Daar het hulle nege burgers vermoor en omtrent honderdduisend kleinvee en baie perde en beeste weggeneem. In dieselfde jaar het hulle 'n strooptog in die Distrik van Reddersburg gemaak. Daar het hulle ook verskeie burgers vermoor en omtrent veertigduisend stuk vee weggevoer. In die Bloemfonteinse distrik het hulle Mnr Lybrand sy twee knegs, die famielie Botes en 'n hele kraal basterds vermoor en hulle v'ee saamgevat. Daarorn was President Brand .. verplig om hulle die oorlog te verklaar.

Die Boerekommandos ruk van alle kante op en in die eerste week van Augustus 1865 le die Boereleers om Thaba Bosigo, die natuurlike vesting van Mosjes. Op die 8ste Augustus bestorrn Kommandant Louw Wepener die berg, rnaar die onderneming misluk en hy moes terugtrek na die laers. Thaba Bosigo was 'n baie moeilike posiesie om in te neem. Dit was 'n hot berg met 'n plat kruin. Bo rondom was hoe kranse met net .'n paar voetpaadjies. Die voetpaadjies was toegestawel met groat rotse. As vyande die berg beklim, dan rol die Basoetoes die rotsmassas op hulle af. Mosjes self was op die berg met sy kornmandos. Hulle het baie· beeste en graan ook daar gehad.

Die Krygsraad besluit cm 'n twede paging te doen om di~ berg te verower. Kommandant Wepener was toe al wyd en syd bekend as die dapperste Kommandant van die Republiek, en as bergklimmer was daar niemand om vir born kers vas te hou nie. Anderrnaal word hy met Kommandant Wessels as twede offisier aan die hoof van seshonderd dappere g<>plaas om die berg op die 15de Augustus te bestorm. Die kannonne moes op die kranse skiet, solang die stormers die berg beklim. Met sonop sit die kommando in beweging. Die dappere Korn. Wepener .was altoos los voor sy burgers. Toe hulle halfpad teen die berg was, open die kaffers 'n hewige kleingeweer vuur enrol rotsblokke af op die Boerkommandos . Baie burgers laat die moed sak en bly agter, die kommandant vra om versterking, maar die kry hy nie bytyds nie. Daarby was baie van die bomme sleg en wou nie bars nie, dus kry die'kaffers 'n kans om saam te trek op die brandpunt. Kort voor sononder bereik

111

Korn. Wepener en die syne die Jaatste forte van die Kaffers. Hulle veg soos leeus en beur altyd vorentoc. Die viktoric kreet was al op sy lippe, dog 'n geweldige kafferrnassa storm op hulle af en 'n wrede koeel tref Korn. Wepener. Hy sak ineen, slaan 'n oog omhoog en met die woord " Vir God en Vaderlai:id " verhuis hy na die onbekende wl:reld . Die Vrystaatsc held sneuwcl bo-op Tbababosigo. Toe die Kommandant daar nie rneer was nie, blaas hulle die aftog en die Basoetoes behou die slagveld.

Saam met die komrnandant bet nog nege burgers op die berg geval en nege is gewond, waaronder die volgende komrnandantc was : C. Wessel, Geo. Hudson, G. Venter en Geo. Lyon.

112

12. GEDIGTE·POEMS.

OM UIT DIE HOOF TE LEER EN TE PARAFRASEER

(FOR LEARNING AND PARAPHRASING).

EENSAAMHEID .

.My vuurtjie en ek is op wag, My vuurtjie en ek alleen;

die awendster Wenk al van ver

en die velde slaap om-heen .

En stadigies sterwe die dag, soos een in sy armoed verlaat.

ongesien, ongeag, sonder suggie of lag,

Waar niemand' van weet of van praat.

Nou bly die lug alom in stil aanbidding staan,

Geen tempende be! wat die ure tel

Net die sterre ·wat kom en gaan.

Die osse met koppe gebuie, herkoue nog stil in die nag,

tot een vir een buk en gaat le by s y juk.

met 'n sug, na die trek van die da.g.

My vu\J.rtjie is al wat nag lcef in die eindeloos ruim met my,

en sy stemmetjie dwaal soos 'n deuntjie wat draal

om dae Jang verby.

113

Om jonkheids blye more en !aggies lang verlewe.

Dan voe} ek 'n traan in my oe staan .

en ek fiuisteP" Heer, vergewe I "

Die slapende velde le wyd, en wyer die donker see,

wat my vuurtjie en sy van awend skei

van die wereld se vreugd en wee ;

ek weet daar is fees vanaand in menig verligte saal,

maar geen een wat my mis by die dans en die dis,

'n balling vergeet en verdwaal.

Maar al is ek ver van die skaar, in eensaamheids woning getrede,

ck voe! my soos een met die Heer alleen

'n Kind aan Sy boesem tevrede .

JAN F. E. C!!t.LtERS.

114

1.3. DIE OSSEWA.

Die osse stap _aan deur die stowwe, geduldig, gedienstig, gedwee; die jukke, al drukkend hul skowwe, h ul. <lra di t getroos en tevree.

En stille, al stuiwend en stampend, kom stadig die wa agterna, die dowwe rooi stowwe, al" dampend. tersy op die windjie gedra.

Die middagson brand op die koppe, gebuk in hul beurende krag, hul swaai heen en weer in die stroppe: en ver is die tog van die dag.

Dit kraak deur die brekende brokke ; die opdraens is ver en is swaar, dit knars in die knakkende knokke, maar hul beur en die vrag breng hul daar.

So, stom tot die uur van hul sterwe, blyf ieder 'n held van die daad, -Hui bene, na swoege en swerwe, \c ver op die velde verlaat ....

JAN F. E. CEI-l-U!:RS

115

14. DIE SPRINKHAAN.

Ons kom, ons kom , soos ridders .van oud en ons wapendos blink in die verte soos goud, geharnas, gespoor,-elke man op sy pos-; en dit dreun soos ons storm met die teuels gelos.

Die dagvors alleen sal ons lei met sy gloed -ons vuur-suil en vaandel oor vlakte en vloedOns tred sal die lande se grondveste roer want ., eendrag maa.k mag" is die leus wat om; voer.

Erns is ons doe! en na vore ons blik, geen geluid laat ons boor dan ons wapen-geklik : ons kom oor die veld in geslote falanks, en die skepping se here verbleek in hul angs.

Geen vure of walm wat ons dromme kan keer, ons stort onversaag op die vlamme ons neer en ons smoor dit tot as met ons dooie sonder ta!, -elkeen is 'n held, waar by staat, waar hy val I

Die stryd is gewonne, die buit is betaal .. en wyd ]e die akkers, geplunderd en kaal. Ons leer is 'n wolk, wat die sonlig bedek, en 'n 'skadu volg na, waar ons heirskare trek.

0, ons is die ridders van outyds verhaal, die aarde ontspronge in rusting van staal, ontkiem in die vore uit draketand-saad oorwinnende helde, geweldig van daad.

J .-\N F . E . CELlIERS .

116

TRANSLATION EXERCISES.

1. THE MONKEY AND THE BO~

One day a large monkey took a little boy in its arms and carried him on the roof of a house. The mother of the child was with a lady at the end of the village. When she saw the danger

. of her child, she ran back to her house, but a young Indian had already climbed through the chimney (1) on to the roof, where the monkey sat with the child, and brought it back to its poor mother. Great was the joy of the mother and a ll her friends . The young Indian received a fine reward (2).

(1) skoorsteen, (2) beloning.

2. CIRc*msTANCES ALTER CASES.

A student in one of the colleges of Oxford sent his servant to another student to borrow a book. " I never lend my books," was t'he reply, "but if he will come to my room, he may make use of it as long as be pleases (l)." A few days after, be who had refused the book wanted to borrow a pair of bellows from the former student. " I never lend my bellows," said the other, "but if the gentleman will come to my room, he may make use of them as long as he pleases."

(I) so lang ashy wil, (2) blaasbalk .

3. EQUALITY.

A young Arab prince was once travelling through the domi nions (1) of his ancestors (2) attended (3) by a great number of courtiers. On coming near the gates of the city, he saw an old Arab looking at a skull (5) with great attention. " What are you looking at ? " asked the prince with great astoni.fament. " I am trying to discover whether this is a king's skull or a beggar's, and I cannot succeed." All distinctions disappear after death.

(1) besittinge, (2) voorvadere, (3) gevolg , (4) Arabier, (5) kop been.

4. INDUSTRY REWARDED.

Cleanthus was a poor student of Athens and a disciple (I l of the philosopher (2) Zeno. At night he used to work for a gar-

117

dener, to earn enough to live upon and to allow him to attend (3) the lessons of his master during the day.

One day he was, however, arrested (4) as a thief and brought before his judges (5). They asked him what he did to earn sufficient to pay his expenses (6), having no profession (7) or any means of subsistence (8). Cleanthus, to prove his innocence, had brought with him the honest gardener for whom hs used to work.

The judges were at once convinced (9) of his innocence (10) , and not only set him at liberty, but placed a sum of money at his disposal to enable him to continue his studies.

(1) leerling, (2) filiosoof, (3) byte woon, (4) ge'vang, (5) regters, (6) onkoste, (7) professie, (8) onderhoud, (9) oortuig. (10) onskuld,

&. THE LEGISLATIVE ASSEMBLY (1).

The Legislative Assembly of South Africa consists of two Houses. The larger of these two Houses is the House of Assembly (2), which consists at present of one hundred and thirty-two members. The work of each member of the House of Assembly is to introduce Bills (3), which are intended to become laws, and also to discuss (4) these Bills, which are brought before the House. When a Bill has been fully (5) discussed and passes three readings (6). then it is passed on to the Second Chamber, namely the Senate (7). Our Senate consists of forty members. Eight of these members are appointed by the Governor-General (8) , and the remaining thirty-two are elected by the provinces-eight from each . Each Senator holds his office for a term of ten years, but if a vacancy (9) should occur through death or illness, then a new Senator has to be elected for the remainder of the term of office by the province conc1erned (10). The work of the Senate is to check (ll) the laws which have been passed by the House of Assembly.

(1) Wetgewende Raad, (2) Volksiaad, (3) Wetsontwerpe, (4) bespreek, (5) volledig, (6) lesings, (7) Senaat, (8) Goewerneur: Generaal, (9) vakature, (10) betrokke, (ll) kontroleer.

6. THE FARMER AND HIS NEIGHBOUR. One day a farmer came to his neighbour (1) and seemed very

sorry (2) for something that had happened ." One of your oxen," said he, "has just been killed by a bull of mine, and I do not know how I am to pay you for the loss (3) : I hope you will not be too hard on a poor man ."-"No , ceriainlynot," replied the neighbour;

118

• but you cannot think it is too much to give me one of your own bulls in return for my ox."-"This would be no more than just," (4)," answered the farmer, "but it happens to be a bull of yours that has killed one of my oxen."-" Oh, indeed, that alters the case (5), friend, I shall go and examine (6) the matter, and if ... ".. And if," returned, the farmer, "Why I the business would have been settled without an if had you been as ready (8) to do justice to others as you are to exact (9) it of them."

(1) buurman, (2) jammer, (3) verlies, (4) reg, (5) saak, (6) ondersoek, (7) wat, (8) gewillig, (9) vorder.

7. THE PEASANT AND THE SPECTACLES. An ignorant (1) peasant (2), who had observed that when old

people wanted to read they generally put on spectacles (3), fancied (4) that he also would be able to read with a pair of spectacles. He therefore hastened to the neighbouring town a nd, entering the shop of an optician (5), asked for a pair of spectacles. The shopkeeper set first one pair on the fellow's nose, then another, but all to no purpose (6) ; our peasant could not distinguish a single letter. At last the optician, out of patience, said:" Friend, perhaps you never could read at all ? ' -" What a fool you are ! " exclaimed the peasant, bursting into a rage (7), "if I could read, do you suppose I should have come here to buy spectacles ? "

(1) ongeleerde, (2) werksman, (3) bril, (4) bet hom verbeel• (5) brillemaker, (6) verniet, (7) toom.

8. THE EARTHQUAKE (l) AT LISBON (2). In the year 17 55 one of the most terrible earthquakes occurred

at Lisbon. There was· a great loss of life and property. It can be compared only with· some of the earthquakes of the New World, but in the Old World there has been none like it. On the 1st of November, at about nine o'clock in the morning, a low thunderlike rumbling was heard, although the sky was clear and serene.

Shortly afterwards, without any previous warning (3), there was a great upheaval (4) of the ·ground, which destroyed almost the whole city and caused a loss of over 30,000 human beings.

The shock (5) lasted barely three minutes. Many of the huge churches became regular catacombs (6), and hundreds of wounded were lying about imploring aid . The hospitals (7), the r efuge for the sick and wounded, became the graves of these unfortunate ones.

119

(1) aardbewing, (2) Lissabon, (3) waarskuwing, (4) opheffing (5) skok, (6) katakombe, (7) hospitale . ·

9. THE WANDERINGS (1) OF ULYSSES (2).

This history tells us of the wanderings of Ulysses and his followers (3) and their return from Troy (4) after the destruction of that famous city of Asia (5) by the Grecians (6). He wanted to see his wife and children again, after an absence of ten years. Although he was the king of a dry and barren land in comparison (7), yet he thought that there was no soil like that of his own country. This made him refuse the offers of the Goddess Calypso (8) to stay with her and to share her immortality (9) and the beautiful island. This also gave him the strength to break from the · enchantments (10) of Circe (II), the daughter of the sun.

From Troy ill winds cast Ulysses and his fleet upon the coast of the Cicons (12), a people hostile to the Grecians.

After he had landed his forces (13) he besieged (14) their chief city, Isma.rus (15), which he took, and with it much spoil (16), and slew many people. But success proved fatal to him, for his soldiers fell (18) to ea.ting and drinking, .forgetful of their safety while the Cicons gathered their forces and defeated the Grecians, recovering all the spoil.

(From Ch. Lamb).

(1) · swerftogte, (2) Ulysses, (3) volgelinge, (4) Troje, (5) Asiij, (6) Grieke, (7) vergelyking, (8) Calipso, (9) onsterflikheid, (10) betoweringe, (11) Sirse, (12) Sikone, (13) mag, (14) bet beleer, (15) Ismarus, (16) buit, (17) noodlottig, (18) begin."

10. THE AFRICAN NATIVES (1).

Some British (2) soldiers were searching for a large herd of cattle that had been recently carried off, when they suddenly found themselves surrounded by a ring of natives led by two chiefs (3) and threatened with assegais. The British were forced to fire in order to make their escape (4) ; and, having driven the kaffirs off, they rode on hastily to where .they thought the stolen cattle were. As they expected, the animals bad been driven to the kraal, not of the chief himself, but of some less important natives, who were iiprnediately ordered to return the whole herd. Seko, the owner of the kraal, declared that all the cattle were his own, so he

120

was told that he might help to drive the cattle to their destination (5), where the stolen cattle would be separated from the rest, and the latter restored to him.

Guessing (6) from his ready acceptance of this arrangement (7) 'that mischief (8) was afoot, the British officer ordered all assegais to be left behind.

Suddenly a signal (9) was given. The herd, hustled (10) back by the natives in front, turned and began trampling (11) on the farmers and soldiers, and amid the thick cloud of dust raised assegais were thrown by unseen (12) foes. The Colonists fired, killing Seko and some of his men; but meantime the natives managed to drive off more than half the herd of cattle.

(1) Afrikaanse inboorlinge, (2) Britse, (3) hoofde, (4) om te kan \•lug, (5) bestemming, (6) do not try to use the present participle, (7) regeling, (8) onraad, (9) te ken, (10) terug gebring, (I I) te trap, (12) onsigbare. ·

11. THE BLESSING (1) OF FRIENDS. Much certainly of the happiness and purity (2) of our lives

depends on our making a wise choice (3) of our companions and friends. If our friends are badly chosen they will inevitably (4) drag (5) us down; if well they will raise us up. Yet many people seem to trust in this matter to accident (6) . It is well and right, indeed, to be courteous (7) and considerate (8) to everyone with whom we arc brought into contact, but to choose them as real friends is another matter. Some seem to make a man , a friend, or try to do so, because he lives near, because he is in the same business and travels on the same line of railway or for some other trivial reason. There cannot be a greater mistake. These are only, in the words of Plutarch (II), "the idols and images of friend-ship." (From" The Pleasures of Life .")

(1) seen, (2) suiwerheid, (3) keuse, (4) onvermydelik, (5) aftrek, (6) toeval, (7) belecfd, (8) bedagsaam, (9) aanraking, (10) nietige, (II) Plutarchus).

12. THE MEETING (I) OF MR. MANETTE AND HIS DAUGHTER. He stared (2) at her. with a fearful look, and after a while

his lips begun to form some words, though no sound proceeded (3) from them. By degrees, in the pauses of his quick and laboured (~) breathing, he was heard to say, "What is this?"

121

With the tears streaming (5) down her face,· she put her two hands to her lips and kissed them to him, then clasped (6) them on her breast, as if she laid his ruined (7) head there.

" You are not the jailor's (8), daughter ? "

She sighed (9) " No."

" Who a!e you ? "

Not yet trusting (10) the tones of her voice, she sat down on the bench beside him. He recoiled (11), but she laid her hand on his arm. A strange (12) thrill struck (13) him when she did so; and visibly (14) passed over his frame (15). He Jaid the knife down softly, as he sat staring at her.

Her golden (16) hair, which she wore in long curls, had been hurriedly pushed aside, and fell over her neck.

Advancing his hand by little and little, he took it up and looked at it. In the midst of his action he went astray (.17), and with another deep sigh fell to work at his shoemaking (18).

(From "The Tale of Two Cities ." Dickens .)

(1) ontmoeting, (2) het ... aangegaap, (3) voortgekom bet, (4) gedwonge, (5) neerstroom, (6) sluit, (7) gebroke, (8) bewaarder, (9) sug, (10) siddering, (11) vertrou het, (12) gryp . .. aan, (13) bemerkbaar, (14) lyf, (15) goue, (16) bet . . gedwaal, (18) 11ko1111111akery,

122

IDIOME.

1-Hoe gaan dit ? 2-Hoe laat is dit ? 3-Sal ek horn laat weet? 4-Hy weet, wat· hy wil doen. 5--Hoe verklaar jy dit ? 6-Rekeninge opmaak. 7-Ek sal daaroor slaap. 8-My sak laat dit nie toe nie. 9-Waarvoor is jy bang ?

10-Agterstallige gMde. 11-Morsdood. 12-Hy is so dom as 'n esel. 13-Vandag oor agt dae. 14-'n Handdruk gee. 15-Se iroetnis. 16-Min of meer. 17-Die onderspit delwe. 18-Daar skuil iets agter 19-Hoe meer siele, hoe meer

vreugde. 20--Ek is nie haastig nie. 21-Soort soek soort.

22-Ek het 'n appeltjie met jou te ski!.

23-Lugkastele bou. 24-Rondvliegende kraaie kry al-

tyd iets . 25-End goed alles goed. 26-Hy is 'n ou jakhals. 27-Hy is so bleek as die dood. 28-Mag ek jou voorstel ? 29-Wind sonder stof. 30-Die appel val nie ver van die

stam nie. 31-Hy praat in die wind.

32-Dit is nie alles goucl wat blink nie.

IDIOMS.

How are you? Wh'at is the time ? Shall I send him word about it ? He knows what he is about. How do you account for this ? To cast accounts. I shall think about it. I cannot afford it. What are you afraid of ? Money in arrears. As de'ad as a door-nail. He is as stup>id as an ass. This day week. To shake hands. Give my regards . More or less. To come off ·second best. There is something behind that. The more the merrier.

I am not in a hurry. Birds of the same feather flock

together. I have a bone to pick with you·

To build castles in the air. The early bird catches the

worm. All's well that ends well. He is as sharp as a fox. He is as white as a sheet. Allow me to introduce you.? Much ado about nothing. Like father like son.

He does not know what he is talking about.

All that glitters is not gold.

33-Die kar voor die perd span. 34-'n Ongeluk kom nooit alleen

nie. 35--Iemand in die nek kyk. 36-Iemand in die rede val. 37-Boontjie kry sy loontjie. 38-Dit is bokant my vuurmaak·

plek. 39-Uit die oog uit die hart. 40- Hy het nie al sy varkies in sy

hok nie. 41-Vee voor jou eie deur. 42-Eerlik duur die langste. 43-'n Goeie begin is die

halwe werk. 44-Deur die vingers sien. 45--Ekskuus. 46- Hy is die aangewesene per-

soon. 47- Hy kan sy man staan. 48-Dit spreek vanself. 49-Die onderneming het in die

duie geval. 50-Hy staan agter die deur. 51-Hy he:t dit onderduims ge·

doen. 52-Dit het naelskraap gegaan. 53- Jy het jou Moses gekry. 54-Hy hou my vir die gek. 55-Jy slaan daar munt uit.

56-Hy wil <lit swart op wit he. 57-Hy het dit op sy eie houtjie

gedoen. 58-Hou jou hande thuis . 59-Aan die drank rank.

123

To put the cart before the horse. It never rains but it pours.

To leave one in the lurch. To interrupt somebody. Every dog gets its day. It's too much for me.

Out of sight out of mind. He has a screw loose.

Mind· your own business. Honesty is the best policy. A good beginning is the half

the battle. To make an allowance for. I beg your pardbn. He is the right man in the right

p lace. He can look after himself. That speaks for itself. The undertaking has failed .

He is standing behind the screen. H e did it on the sly.

It was a narrow shave. That is too much for you. He p lays the fool with me. You are making capital out of

it. He wants it black on white. He did it on his own.

Mind your own business. To take to drink.

60-'n Halwe eier is beter as 'n Half a loaf is better than no lee dop. bread.

61-Die druiwe is suur. The grapes are sour. 62- 'n Goeie plan is 'n halwe A good beginning is half the

boerdery. work.

124

WOORDELYS. VOCABULARY.

AFRIKAANS. ENGLISH. AFRIKAANS. ENGLISH.

Aaklig horrible. afwesig aan on, to agt aand evening agtcloos

agter agtcrmekaar

aandagtig attentively aandra to carry on aandui to point out aanhalingsteken inverted com- agtermiddag

agtien (de) aia aanhou

aanhoudend aankla aanklaer aanmerking aannecm aansoek aansteek

aanstoot

aantaal aanval aanwe~ig

aarde ad el adelik administrateur ad res ad vies afdroog afgee afneem Afrika afskeid afskuwelik afslaer afval a,fve~

mas to continue continually to accuse akteur accuser alfabet remark alleen to accept allerhande, al-to apply lerlei to pin on, to alles

light alma! to push against altyd

insult (n) Amerika number to attack present earth nobility noble administrator address advice to dry, wipe to hand over to photograph Africa departure awful

ammuniesie am per .ander and er half an gs anker antwoord

appel appetyt apteek Arabie arbeid (er) arm armoedig

auctioneer as to fall off (down) to wipe. to dust ~

absent eight careless behind one behind the

other afternoon eighteen (th) native servant-

woman actor alphabet alone of all kinds

all, everything all always America ammunition nearly, almost other one and a half fear anchor to answer, an

answer apple appetite pharmacy Arabia work (er) arm, poor

poor (ly) if, when, as,

than ~h~~

as em asgaai As iii asyn

· baadje baai baard li>aas babetjie bad bad baie

bak bakkery bal (dansparty) bal ball on banana bang banghcid bank barbaar beambte bed bedags bedank bedek bed el bedelaar beduwe bcdiende bedreig been bees begeer begerig begin

breath assegai Asia vinegar

125

asseblief atmosfeer avontuur

coat bay b eard master baby bath to bathe, wash many, much,

very to bake bakery ball ball balloon banana afraid fear bank, bench barbarian official bed at day time to thank to cover to beg beggar to spoil servant to deceive leg head of cattk de.sire desirous to begin, the

beginning .

begrafenis begrawe behalwe bek belangryk beledig Belgie belowe bepaalde berg beroemd be roof berou

bes em besig besit besluit besonder (s) b1.;teken beter be val bevrcdigend bewaar bewe beweeg bewys bid bietjie by by by! byna byt bywoord

please atmosphere adventure

funeral to bury except mouth important insult Belgium promise definite mountain famous to rob to repent ,

repentance broom busy to possess decision especial (ly) to mean better to please satisfactory to keep to tremble to move proof to pray little, few at bee chopper, axe nearly bite <t,dvcrl?

126

bind to b.ind bater butter binne inside bottel bottle binnekant inside bou to build bioskoop bioscope braai to roast bitter bitter breed broad blaar leaf (of a tree) brekfis breakfast blad page breuk fraction blaf to bark brief letter bly to remain, to bring to bring

stay Brittanje Britain bly happy broei to hatch blind blind broer brother blink to shine brood bread blits lightning brug bridge bloed blood bruid bride bloei to flower bruidegom bridegroom blom flower bruikbaar useful blompot flowerpot, vase bruilof wedding blou blue bruin brown bo above brul roar bobejaan baboon buig to bend bod em bottom buikgord girth boek book buit booty boenop on top buite outside bo-ent top end buitekant outside boer farmer buitengewoon excepticnal Boer Boer buk to bend Boes man Bushman bul bull bok goat bulk to lmv born bomb bult hill . bont variegated burgemeester mayor boodskap message burger citizen boog bow burgeroorlog civil war boom tree bus box boordjie collar buur neighbour boos angry buurman neighbour bord plate (masculine) bors breast, chest buurvrou neighbour borsel brush (feminine) bos bush C. botanie botany For C, see under s or k or g.

197

daad deed dertien thirteen daagliks daily dertig thirty daar there Desember December daarby at that deur door daardie that deur through, by daarheen there to deurbring to- spend daarin in (to), that deurmekaar confused, daarmee with it, with mixed

that deuskant this side daarom therefore diamant diamond daaroor about that, it die the daarop on it (-that) <lief thief dadelik immediately di en to serve dag day dienaar servant dak roof diens service dal valley diensbode servant dalk perhaps diep deep dam dam, pond diepte depth dame lady di er animal damp vapour, steam dierbaar dear dan then dieretuin zoological gar-dank thanks, grace dens dank to thank, to dig near

say grace digter poet dankbaar grateful digterby nearer dankie thank you dik thick dans dance diktee dictation dapper brave dikwels often das tie dinamiet dynamite datum date dinee dinner Dawid David dink to think de take it Dinsdag Tuesday dee! part direkteur director dee! to divide dis, dit is it is deftig stately disselboom disselboom, dek to Jay, cover shaft deken quilt distrik district deksel lid doodlik deadly departement department doek cloth derde third doe I purpose

128

do en to do draai to turn dof dull draf to trot do gt er daughter drank drink dokter doctor drempel threshold dokument document dreun rumble dom foolish, silly drie three dominee reverend drif drift, ford donder thunder drywe to drive donderbui thunderstorm drink to. drink danker dark droog dry dood dead droef sad dood death droom dream doodstil stocks till dromer dreamer doof deaf druif grape doos box, case druk to press, print dor dry drup to drop do ring thorn druppel drop dorp village dubbel double dors thirst du if pigeon dorstig thirsty duim thumb dosyn dozen duisend thousand dou dew dun thin dra to carry duur expensive draad thread duur to' last draad wire dwaas fool draer carrier dwaas foolish

edel noble eers first editeur editor eet to eat een one eeu century eend duck ewig eternal eenmaal once ewigheid eternity eensaam lonely eggenoot husband eenvoudig simple egter however eer honour Egipte Egypt eerbied respect eie O\\'Il

eergister the day before eier egg yesterday eindelik at last

eerlik honest ek 1

129

eksamen examination eukelvoud singular ekskuus excuse en we lop envelope ekstra extra er ens somewhere elektries electric (al) erg bad elf eleven erken to acknowledge el keen everyone erns seriousness ellemboog elbow ernstig serious emmer bucket ertappel potato end end ertjie pea eng p.arrow ervaring experience enige any es el donkey engel angel ete meal enkel single etenstyd time for meal

F ..

Fabriek factory fies bottle famielie family flou unconscious, Februarie February vague, weak fees feast ftuister whisper feit fact ftuit to whistle fiets bicycle ftuks eager figuur figure fontein fountain, fyn fine spring filosoof philospher fout mistake ftadder to flutter fraai pretty

gaaf decent gebou building gaan to go gebruik to use gaap to yawn gedagte thought gaatji~ little hole gedig poem gang passage geduld patience gans goose gedurende during gash eer host gedurig continually gasvrou hostess gee to give gat hole gee! yellow gebed prayer geen no gebeur to happen geheel quite , whole gebeurtenis happening gelaat face gebod commandment gelag ·laughing

130

geld money glad smooth geleentheid opportunity glo to believe gelid rank, file God God geloof belief godsdiens religion geluid sound goed good, well geluk luck goeinaand good evening gelukkig luckily, for- goeienag good night

tunately goewernement government gemaklik easily, easy goewerneur governor generaal general gogga creature, in-genot pleasure sect gereed ready golf wave gerf sheave gooi to throw, poJlr gerief comfort gordyn curtain gesels to ch~t goud gold gesig face gou quickly geskiedenis history graaf spade geskik suited graag eagerly gesprek talk, conver- grap joke

sation gr as grass getuie witness (es) gr ens border gevaar danger gryp to sieze geval case grys gray . ' geveg fight groei to grow geweer gun, rifle groen green geweld force groente vegetables gewoon common, groetnis greetings,

general regards gewoonlik generally, grof rough

usually grand ground gewoonte custom groot big gif poison groots majestic, gister yesterday proud gisteraand last night gisterm6re yesterday

morning

Haan co*ck haastig quickly haar hair ha el hail haar her half half

hand handdruk handel hard hardloop hart he M heel heeltemal heerlik

heiden held hem el hemp h en herdink

herfs hcrinnering heuning hierdie hierheen· hierop hy hinder

Ide idioom ieder iedereen iewers indiwidu industrie ingenieur inhoud <link

131

hand handshake trade hard to run heart what to ha ve whole quite lovely, deli-

cious heathen hero heaven shirt hen to commemor-

ate autumn remembrance honey this one, this hither on this he hinder

idea idiom each, every everyone somewhere individual industry engineer

hoed hoek hoekom hoender hoeveel hol horn hond honderd hanger hongerig hoof hoofsin hoog hoogte hoop hoor haring hot el hou hou van hout huis hulle

hut huur

inleiding ins pan inspekteur inteendeel

interessant intussen invloed

contents , index is ink

hat corner why fowl how many run him dog hundred hunger hungry head principal clause high height heap, troup to hear hoorn hotel to hold, to keep to like wood house they, them,

their hut to hire

introduction to inspan inspector on the con-

rrary interesting meanwhile influence am, is, are

132

J .

Ja yes jellie jelly ja to chase jy jou jaar year jong young jag hunt jongetjie boy jagter hunter Jood Jew jakhals jakhal jou you, your jaloers jealous juis just jammer sorry juweel jewel

Kaai bare kyk to look kaart card, chart kind child kaas cheese kis box kaggel stove, fire place kla to complain kalf calf klaar finished, ready kalm calm klagte complaint kam comb k las class kamer room klavier piano kameraad comrade klein small kan to be able, can klere clothes kanarie canary klimaat climate kans chance klinker vowel kant side klip stone kantoor office k loof kkiof, valley kapitaal capital kl op to knock kapok snow kneg servant kaptein captain knie knee kar cart k,niel to kneel karakter character knoop but ton kas box koei cow kat cat koe l coeil keel throat koerant newspaper keiser emperor koffie coffee ken to know kok cook ken chin kollege college kerel fellow kom to come kerk church kombers b lanket kers candle kombuis kitchen ketting chain komina comma kies to choose kommandant commandant

l.33

konfyt jam kous stocking, sock koning king kraal kraal kontant cash krag strength kook to cook krans cliff kool cabbage kroon crown koop to buy kruid herb koors fever kruis cross kop head kruit powder koppie cup, hill kry to get koring wheat kruier to visit korresponden t correspondent kuiken chicken korrespondensie correspondence kuns art kort short kus coast kos food kussing pillow kou cold (n) kwaad angry kou to chew kwaai fierce koud cold (adj.) kw es to wound

L .

Laag low lei to lead laagte depression lekker nice laai draw le lie lily laat late lelik ugly laer camp !em blade laf silly lemoen orange lag to laugh. lente spring la ken sheet lepel spoon lam lamb !es lesson land land lett er lette.r (of a lpha· landdros magistrate bet) lang long leuen lie lank long leuenaar liar lankal long ago !ewe life lap rag lewendig lively, alive It• to lie, to lay lid limb leeg empty lidmaat member leer to learn lied song leer army lief dear leer ladder lief de love lees to read lieflik lovely, beau ti· leeu lion ful

134.

lieg to lie lou luke lig light (n) lug air lig light (adj .) Jui lazy liggaam body luid loud links left ly to suffer !of praise lyf body loop to walk lyn line los loose lys list

Ma mother mens person maag stomach mes knife maan moon met · with maand month metode methods maar but meule mill maat mate meulenaar miller ma er meagre, thin middag midday, after-mag power (n) noon mag may (v .) middel middle maklik easy (ily) mielie mealie man man mier ant mandjie basket miljoen million manier manner miljoener millionaire manlik masculine, min little, few

manly minuut minute mark market misdadiger criminal mas mast miskien perhaps masjien machine moed courage matroos sailor moeder mother medelyde sympathy moedig brave medisyn medicine moeg tired meer more moeilik difficult meervoud :t>lural moeite trouble meesal mostly moet must meet to measure rnond mouth rneid servant girl mooi pretty rneisie girl moontlik possible mekaar with each other more to-morrow melk milk m ore morning meneer mister morsdood quite dead menigte crowd mosterd mustard

135

motor motor my me, my muis mouse myne mine musiek music myn mine (gold muur wall mine)

Na after neus nose na behind nie not na tQ, towards niemand no one naam name niggie niece, cousin naby near niks nothing nael nail (fmgee) nodig necessary nag night no em to name nartjie · nartjie nog still nat wet nommer number natuur nature non nun nee no nood need neer down nooit never nege nine noord north negentien nineteen noordekant northern side negentig ninety nou now nek neck noueliks scarcely nerens nowhere nut use nes nest nuttig useful net just, only nu us news netnou just now nuut new

Oefening exercise onder under oes harvest onderent bottom end oewer bank onderkant below of or onderskeid difference offisier officer onderwyser teacher olie oil ongeluk accident olifant elephant onnosel silly, foolish om to, in order to ons us, our, we omdat because ons sinne ours omtrent about oog eye onbekend unknown oom uncle onbeleef impolite · oomblik moment

136

oop open opeens suddenly oor ear opgewonde excited oor over oppas to take care, oorkant other side to look after oorlog ~ar ordentlik properly oorlosie watch orrel organ oormore day after to- OS ox

morrow OU old oorsprong source ouderdom age Oos east ouer parent oostekant eastern side ouma grandmother op Oil, at oupa grandfather

Pa father plarit plant paar pair, few plek place pad path, road plesier pleasure, fun padda frog plig duty pampoen pumpkin ploeg plough pan pan ploeg to plough pap porridge plot.seling suddenly pa pier paper pluimvee poultry parlement parliament. pluk to pick party party, some pond pound partykeer sometimes poot leg .(of animal pa tat sweet potato or thing) patrys partridge pos post patroon cartridge poskantoor post office peer pear pot pot peil to measure potlood pencil

depth praat to talk pen pen prag beauty pep er pepper prent picture perd horse prys price perske peach prys prize persoon person prins prince pie ring saucer pruim plum pit pip punt point, full stop pla to tease, to put well

worry pyl arrow plaas f<!-rm pyn pain

137

pynappel pineapple pyp pipe

R. raad advice, council rivier river raai to guess roei to row raa m frame roep to ca,11 ram ram rok shirt rat rat rond round red to save rondom round about reeds already roof to rob reel rule rooi red reen rain rook smoke rcent to rain rook to smoke reg right room cream regering government roos rose regs right rots boulder, rock rein pure rug back re is journey ruk period reken to do arith- rukkie a short time

me tic rus rest, to rest rekening account rusie quarrel re us giant ru rough ribbetjie rib ry row, to ride riem riem ryk rich riet reed ryp ripe ring ring ryp frost rit ride

s. Saai to sow see sea saal hall seep soap saal saddle Seil sail saam with seker certain, sure saans in the evening sekerlik certainly sag soft self self sak bag selfs even sal shall or will senaat senate sand sand ses six sang er singer sestien sixteen Se ,, his, its sestig sixty s to say seun son, boy

sewe sewentien sewentig siek sien silwer sin sing. sit sit

skaap skaars skaduwee skande skelm skep skep skepsel skerp skielik ski et skildery skip skoen skool skoon skottel skouer skreeu skryfmasjien skrywe skrik skuit skurf skyn slaan slaap slag slag slagter

seven seventeen sevenry sick to see silver sentence to sing to sit

138

slang sleg sleutel slim slinger sloot slot sluk smal

to put, to put smart down

sheep scarce shadow shame rogue to create to scoop out creature sharp suddenly to shoot painting ship boot, shoe school clean basin shoulder to shout, to cry typewriter to write fright boat rough to shine to beat to sleep battle to slaughter butcher

smelt smid sm6rens snaaks sneeu snel sny so SOOS

soek so en so et soggens solank soldaat so mer so ms somtyds son sonde sonder soon toe sop sorg sous sout soveel

so ver spek spieel

snake bad key clever to wind furrow lock to swallow narrow pain, grief to melt smith in the morniI funny snow quickly to cut so such as, like to seek to kiss sweet in the mornir. as long as soldier summer sometimes sometimes sun sin without there to soup to care gravy salt so much, so

many so far bacon mirror

139

s pieeltafel dressing table stoof stove spioen spy storm storm spoedig soon stout naughty spoor track, trace straat street spreek to speak straf punishment spreeu sparrow strand beach spring to spring, to streek region

jump .strooi straw Spruit little stream, stroom stream

spring stroom to stream, to staan to stand flow stad town stuk piece stadig slow (ly) styf stiff stasie station sug sigh steeds always, con- sug to sigh

tinually Suid South steek to stick suiker sugar steel t o steal sulke such steen stone suster sister stem voice suur sour ster star swaar heavy sterk strong swaer brother-in-aw :1terwe · to die swak weak still silent. q uiet swart black stoel chair sweep whip stoep verandah sweet perspiration stof dust, material swem t o swim stok stick swerm swarm stom dumb sy she, his, its stomp blunt sy side stomp trunk (tree) sy silk

T .

Taal language tang pinchers tabak tobacco tante aunt tafel table tapyt carpet tagtig eighty teater theatre tak branch t ee tea talryk numerous teen against tamelik fair (ly) teenoor opposite tand tooth teenswoordig at present

teenwoordig tegelyk

teken teken tel telefoon telegraaf telegram terug terwyl tesaam teuel tevergeefs tevore tevrede thuis tien tier tietel tjek toe toe toekomend toekoms tog

Vaal vaar vader vak vakansie van va11

140

present tong at the same toom

time sign, mark draw (to) to count t elephone telegraph telegram back (adv.) while, whilst together rein in vain before satisfied (at) home ten tiger . title cheque then to, towards future (adj.) .future (n.) yet

you (polite form)

onion

drab to sail father subject holiday of from

toorn tot totdat tau traan tree trein trek treurig trippens troos trou tuig tu in tussen twaalf twee twede tweemaal twintig twyfel twyfelagtig tyd

tydelik

uit uni wersi tei t uur

v. vanaand vanaf vandaan vandag . vang vanmore vannag

tongue bridle anger until, till until rope tear step train to trek sad three pence consolation to marry harness garden between twelve two second twice twenty doubt dubious time

/ temporal

out university hour

tonight since from to-day to catch this morning to-night

vark vars vas vat vee vee veel veer veer ti en vecrtig veg veilig vel veld venster ver veral verbed verby verdet>l verdicn vergeefs vergeet verkoop verkoue verlede verlies verloor vernaamlik vers versigtig verskil verwoes vier vierde vind vinger vinnig vir vis

pig fresh tight to take to sweep cattle much, many feather fourteen

. forty to fight safe skin veld, field window far especially to imagine past. to divide

141

vleis vlerk vleuel vlieg vlieg vloei voedsel voe I voiil voer voer voet vol volg volk voor voordat vooruit vou vra

to earn, deserve vreeslik in vain to forget to sell cold past loss to loose especially heifer careful (ly) difference to destoy four fourth to find finger quickly for fish

vriend vroeg vrolik vrou vrugte vry vuil vuis vurk vuur vuurhoutjie vy vyand vyf vyfde vyftien vyftig v;yl

flesh, meat wing wing to fly fly to flow food to feel bird forage to feed foot full to follow people before (prep.) before (conj.) forward to fold to ask terrible (ly) friend early happy woman fruit free dirty fist fork fire match fig enemy five fifth fifteen fifty file

Wa waai waar waar waaran . waardeur waarheen waarin waarmee waarom waarop waarsku wag wakker wang wanneer want warm was wat

water watter weduwee week weer weer weet weg weinig wel wen wens

yd el ys

wagon to blow true (adj.) where (adv.) on which

142

w. wereld werf werk Wes westekant

through which wewenaar where to in which, what with, what why on which to warn to wait awake cheek when because warm to wash who, which,

that, what water which widow week again weather know (to) way little, ·few well to win to wish

vain ice

wie wiel wil w1l

wild wild wilgerboom · wind winkelier winter wit woestyn wol wolk wond woning woon woo rd word wortel wreed wyd wyfie wyn wys

yster ywrig

world farm yard work, to work \Vest western side widower who wheel will to wish, to

want wild (~dj.) game (n)) willowtree wind storekeeper winter white desert wool cloud wound dwelling to dwell word to become root, carrot cruel wide female wine to show

iron eager

Ha ·

EIENAME. PROPER NAMES.

•Afrika Africa Asie Asia Amerika America Augustus August Arabie Arabia

Boe3man . Bushman Brittanje Britain

Desember December Donderdag Thursday

Egipte Egypt Engels English

F. Februarie February

Hollands Dutch Hendrik Henry

Julie July Junie June

K .

Kaap Cape Koos James Kaffer Kaffir

Maandag Monday Mei May Maart March

144

N. November November

0 . Oktober October

P. Piet Peter

Saterdag Saturday Sondag Sunday September September

v. Vrydag Friday

W. Woensdag Wednesday

145

ENGLISH AFRIKAANS VOCABULARY.

a, an aardvark abandon ability able abound about

above absolute abstract abundance academy

accent accept accident accompany according account

accuse accused accuser ache aching acid acknowledge acorn acquaint acquaintance acquire across act acting action active adieu

A. 'n (een) erdvark opgee, verlaat bekwaamheid bekwaam baie ongeveer, ron·

dom bo, ho*r absoluut

adjective

adjust admire admirer adult advance advantage affair affix afford

abstrak, oorsig afraid oorvloed African hoe skool, ak- Africander

ademie aksent aanneem ongeluk saamgaan volgens rekening (n.),

reken (v) beskuldig beskuldigde aanklaer pyn pyn suur erken akker bekendmaak

after

again against age agree agreement agriculture agriculturist aid air alarm algebra alive all allow almost

kennis, bekende alone verkry alphabet oor alphabetical daad, akte, wet already ageer also aksie a lthough vlug vaarwel A.M.

byvoeglike naamwoord

reel bewonder bewonderaar grootmens vooruitgaan voordeel affere agtervoegsel verskaf bang Afrikaans Afrikaner na, agter, daar-

na weer teen, teenoor· ouderdom ooreenkom ooreenkoms landbou landbouer hulp lug alarm, skrik stelkunde lewend almal toelaat byna alleen alfabet alfabetiesc alreeds ook alhoewel, ·

V.M.

:46

amaze verbaas ask vra ammunition ammuniesie ass cs el amount bed rag assegai asgaai amuse amuseer assembly raad anchor anker House of As- Parlement ancient oud sembly and en assist help animal dier assistant assistent annual jaarliks attack aanval another een ander a ttorney prokureur answer antwoord auction vendusie ant mi er auctioneer vendumecster, antecedent antesedent afslaer anteroom spreekkamer aunt tante anxious besorg author outeur any ieder, elk autumn herfs apart apart average gemiddel apartment kamer award uitspraak appeal beroep away weg appear verskyn awful skriklik appetite eetlus apple appel B. application aansoek approach nader Baby kindjie apricot appelkoos back rug, terug April April bad sleg apron voorskoot bag sak are is bake bak arise opstaan, opkom baker bakker arithmetic rekenkunde bakery bakkery arm arm, wapen balance balans around rondom ball bal, bol, dans arrears agterstallig balloon ballon arrest vang bamboo bamboes arrive aankom banana banana, pie-· arrow pyl sang art kuns band band, orkes article artiekel bank bank artillery artillerie banns gebooie as as bar kantien, af-aside ter sy sluit

147

barbarian barbaar benefit weldaad, voor-bare kaal dee!, trek bark blaf, bas besides buite, behalwe barley gars besiege beleer base basis best bes, beste basin kom, skottel better beter basket mandjie bible bybel bastard baster bicycle rywiel, fiets bat vlermuis bid aanbied bat kolf big groot bath bad bill rekening bathe bad, baai bind bind battalion bataljon bird vom battle geveg birth geboorte bean boon biscuit beskuit bear dra, bear bishop biskop beard baard bite byt bearer draer bitter bitter beast di er black swart beat slaan blank wit beaten geslaan blanket kombers beauty mooiheid, blesbuck blesbok

skoonheid bless seen beautiful mooi blind blind because omdat, want blood bloed become word blossom blom bed bed blouse bloese bee by. blush bloos

beef b ees tev leis board loseer, losics, before voor, tevore raad beggar bedelaar boarder kosganger begin begin boat boot, skuit behave gedra body liggaam

behind agter Boer Boer

being synde boil kook

belief geloof (n.) book boek believe glo (v.) boot skoen, stewel

bell klok born gebore belong behoor borrow leen

belt belt botanical botanies

bend buig botany plantkunde

148

both al twee bride bruid bottle bottel bridge brug bottom bod em bring bring boundary gr ens British . Brits bow boog broad wyd, breed bowl kom broken gebreek box doos, kas brush borsel boy seun, jonge buck bok brain verstand bucket emmer bran sem els buffalo buff el brand brand bull bul brandy brandewyn bunch bos, tros brave dapper burn brand bread brood bush bos break breek butter boter breakfast brekfis button knoop breath as em buy koop breeze luggie by by~ deur, met,

om, aan c.

Cab kebkar captain kaptein cabbage kool car kar cafe kofliehuis cardinal kardinaal cage voelhok care sorg, oppas cake koek carpet tapyt calf kalf carrot wortel call roep, noem , carry dra

besoek cart kar calm kalm cartridge patroon camp kamp cash kontant can kan castle kasteel canal kanaal cat kat canary kanarie catch vang candidate kandidaat cattle grootvee candle kers cause oorsaak cane rotting cease ophou cannon kanon ceiling p lafond · capable bekwaam celebrate feesvier cape kaap cement sem*nt capital kapitaal, hoof- centre middelpunt

stad century · eeu

149

chain ketting collar boordjie chair stoel college kollege chalk kryt colour kleur chance kans comb kam change verander come kom chapter hoofstuk comfortable gemaklik character karakter commandant kommandant chase ja, jag commando kommando chat praatjie (hou) common algemeen cheerful vrolik compare .vergelyk cheese kaas comparison vergelyking cheque tjek comrade maat chicken kuiken conceal verberg chief hoof concert konsert child kind conclude sluit choice keus condition kondiesie choir koor confusion verwarring chop karbonaadjie conjunction voegwoord Christmas Kersfees consent toestemming church kerk consist bestaan cigar sigaar consonant medeklinker cigarette sigaret consult raadpleeg circle sirkel continue voortgaan circ*mstance omstandigheid convey vervoer city stad cook kok, kook citizen burger copy kopie class klas corner hoek clear duidlik corn graan clerk klerk correspond korrespondeer climb klim cost kos close toemaak count tel cloth laken country land clothes klere couple paar cloud wolk court. hof coal steenkool cousin neef, nig coast kus cover dek coat baadjie cow koei co*ck haan coward lafaard cocoa koko crawl kruip coffee koffie cream room cold koud creep kruip

150

cross kruis cup koppie crowd menigte curtain gordyn cub jong cut sny

Dagger dolk die sterwe daily daagliks differ verskil dairy melkkamer difficult moeilik dam dam dig graaf dame vrou, mevrou dinner middagete dance dans direction rigting dare durf dirt vuil dark donker discover ontdek date datum, dad el dispute twis daughter dogter dissolve oplos dead dood distance distansie dear geliefde district distrik death dood dive duik debate debat divide dee! debt skuld do do en December Desember doctor dokter decide beslis dog hond decline verbuig doing doende decrease verminder doll pop deed daad donkey es el degree graad door deur delay versuim double dub be! delicate delikaat dove du if demand eis down onder depart vertrek draw trek depend afhang dress tabberd, aan-depth diepte trek desert woestyn drill dril , oefen desire wens drink drink desk lessenaar drive dryf destroy verniel drop val diamond diamant drown verdrink dictate dikteer dry droog dictation diktee duck eend dictionary woordeboek dust stof duty plig Dutch Hollands dwell woon

151

Each el keen else anders ear oar embark ins keep early vroeg embrace omarm earn verdien empty leeg earth aarde enclose insluit East Oas end einde easily gemaklik endeavour paging doen eat eet enemy vyand ebb eb, laagwater engine lokomotief edge kant engineer ingineur editor editeur English Engels educate op bring enjoy geniet effort paging enough genoeg egg eier enter ingaan eight agt envelope koevert eighteen agtien .equal gelyk eighty-eight agtentagtig error fout eighth agste essay ops t el eighty tagtig evening aand eland eland every alle, elk elbow ellemboog examination eksamen elder ouer except uitgesonder efdest oudste excuse ekskuus elect kies exercise oefening electric elektries expect verwag elephant olifant experience ondervinding eleven elf export ·uitvoer eleventh elf de extreme uiterste

eye oog

Eace gesig family gesin, famielie fact feit far ver fair mooi fare reisgeld faith geloof farewell vaarwel fall val farm boerplaas false vals farmer boer

152

fast viug fly vlieg fat vet foe vyand father vader fold vou fault fout follower volgeling fear angs fond versot op feast fees food kos, voedsel feather veer fool gek fee loon foot voet feed voed forenoon voormiddag feel voe! forget vergeet feet voete fork vurk fellow maat, kerel former vroeer female vroulik fort vesting, fort fetch ha al four vier fever koors fourteen veertien field veld fourt!1 vierde fifteen vyftien fowl hoender fifteenth vyftiende fox vos, j akha ls fifty vyftig fowl hoender fiftieth v yftigste free vry fight veg, geveg (n.) freedom vryheid finger vinger friend vriend finish klaar fright skrik fire vuur frog padda first eerste from van five vyf front front flag v lag fruit vrugte flesh v leis full vol floa t dryf fund fonds flour meel future toekom, toe-flow vloei, loop kornende

Gain wins, win gems buck gemsbok gale sterk wind gender geslag gallery gallery general generaal, game wild, spel a lgemeen garden tu in generous mild gardener tuinier gentleman heer gas gas geography aardrykskunde gate hek geometry meetkunde gather vergader get kry

153

giant re us government goewernement gift geskenk governor goewerneur girl meisie grade graad give gee grain graan glad bly grape druif glass glas grasp gryp globe wereldbol grass gra~

glory roem gray grys go gaan ground grond goat bok grow groei goer loper guest gas gold goud guide gids good goed gun kanon goodness goedheid

Habit gewoonte hear hoor hail ha el hearer hoorder hair haar heart hart, half half heat hitte, warmte hall saal heel hak halt stop height hoogte ham ham heir erfgenaam hand hand heiress erfgename handle hef help hulp (v.) , hulp hanepoot grape hanepoot (n.) hare haas h elpless hulpeloos harm i?kade, nadeel h en hen harrow eg h erd kudde hart takbok here hier, hierso harvest oes hero held harvesters oesvolk hide vel (h.), ver-haste haastigheid berg (v.) hat hoed high hoog hate haat hill heuwel hay hooi hire huur he hy history geskiedenis head hoof, kop (dier) hive bynes health gesondheid hit slaan heap )lOOp hold hou

154

holiday vakansie Hottentot Hottentot home huis hour uur honest eerlik house huis honey heuning human menselik honour eer hundred honderd hope hoop hunger hong er (ig) horn ho ring hunt jag, ja horse perd hunter jagter hospital hospitaal hurry haast host gasheer, leer hurt beseer hostes gasvrou husband eggenoot hot warm hut hut hotel hotel

I ek independent onafhanklik Ice ys India In die idea idee indicate aandui idiom idioom individual indiwidu idle niksdoen, on- industry industrie

ledig infancy kindsheid ill siek infant kindjie image beeld infantry voetvolk imagine verbeel inform meedeel immediate daadlik information informasie immigrant trekker inhabit bewoon immortal onsterflik ink ink import invoer inn her berg important belangryk inquire navraag impossible onmoontlik instance voorbeeld improve verbeter instructor leermeester inch duim interrupt stoor incident gebeurtenis into in incline neig introduce voorstel include insluit invent uitvind income inkome invite uitnooi increase vermeerder island eiland indeed inderdaad its sy, haar independence onafhanklikheid ivory ivoor

105

J .

Jackal jakhals judge regter jam jam, konfyt judgment vonnis January Januarie jump; spring Jew Jood junction junksie join aansluit June Junie journal joernaal just (ly) regvaardig, journey reis eerlik joy blydskap

Ka fir kaffer kiss so en kaross karos kitchen kombuis keep hou, onderhou kloof kloof keeper bewaarder knee knie key sleutel knife mes kick skop knock slag, klop kid boklam knot knoop kill doodmaak know weet kind soort, vrindlik knowledge kennis kindergarten kindergarten known gekend klng koning

Labour arbeid, werk laugh Jag labourer arbeider law Jui lack gebrek lead lei lad jongeling, seun leader !elder lady dame leaf blaar Jamb lam leap spring lamp lamp learn leer land land, landery least minste language ta al leave verlaat, ver· lap skoot trek, weggaan large groot lecture lesing last la as left links late laat leg been later later lemon suurlemoen Latin Latyn lend le en latter laasgenoemde letter brief, letter

156

library boekery, lees- lip lip kamer listen luis ter

lie Ic little klein lie lieg lj.ve !ewe life lewe loaf brood light Jig loan leen light lig loss verloor like hou van , gelyk loud (ly) hard, luid limbs letle love lief de, lime kalk low laag line reel, lyn luck geluk link skakel luggage reisgoed lion mannetj ieleeu lunch luns lioness wyfieleeu

Ma ma matriculation matriknlasic mad do! May Mei madam mevron meadow wei made gemaak mealie mielie magistrate magistraat mean bedoel maid meisie meaning betekenis mail pos measure maat, meet main vernaamste meat vleis m ajor majoor medicine medisyne make maak medium middel male manlik meercat meerkat man man meet ontmoet manager bestuurder member lid mane maanhaar memory geheue manner manier, wyse men mense many baie merchant handelaar map kaart mere (ly) eenvoudig March Maar't mid middel market mark might mag m arriage huwelik mile m yl mass massa military militere master meester milk melk match y uurhoutjie million miljoen mate maat mind verstand mathematics matesis mine myne (pro.)

157

minus min, minus mother moedei: minute minuut motor motor, outo mirage lugspiceling mountain berg Miss Mejuffrou mouse mu is missionary scndeling mouth mond, bek mist mis, newel move gaan, bewceg mix ming mow maai, oes moment oomblik Mr. Mnr. money geld much baie monkey aap mud modder month maand multiply vermenigvu !dig mood wyse murder moor moon maan museum museum more meer music musiek morning m0re, oggend must mo et most meest mutton skaapvleis moth mot myself myself, ekself

Name naam night nag, nation nasie nine nege, native nature!, kaffer ninth negende, natural natuurlik nineteen negentien near naby , by, aan ninety negentig necessary (ily) nodig, noods- no nee

aaklik nobody niemand necessity noodsaaklikhejd noise geraas neck nek none geen, niks need nodig, behoef n.oorr noen , middag neighbour buurman, nor nog, ook, nie

vrou North Noord neither geen een nose neus nephew neef not nie nest nes note noot, briefie neuter onsydig nothing niks never nooit no1.1n sdfstandig" new nuut, nu we naamwoord news nu us now nou next volgende, naas nurnbE.r nommer, getal nice lekker

Oats obedient (ly) object observe obtain ocean October of

off often old on

once one

Page pain pair papa paper parade parents parliament part partridge party past path pay peach peaco*ck pear pen

158

hawcr open onderdanig doel, voorwerp opposite opmerk or kry orange oseaan order Oktober ordinary van, uit, deur, ostrich

vir, in other af, weg our dikwels, baie out oud outside op, in, onder, outspan

na, te, toe, over aan own

eens ox een, 'n mens, oxen

iemand

bladsy seer· paar, twee pa papicr, krant parade ouers parlement dcel patrys party verlede pad betaal perske pou peer pen

P. penny people pepper perfect

perhaps person phrase piano picnic piece pig pigeon pipe place plan plant plate

oop, oopmaak (v.)

teenoorgestel of lt'moen beveel gewoon voelstruis and er ons uit, buite buitckant uit5pan oor eie OS

osse

pennie mense peper perfek, vol-

maak miskien persoon, mens frase piano; klavier piekniek stuk vark du it

PYP plaas, plek plan plant bord

i59

play speel pound pond plead pleit, plcidooi pour gooi please asseblief prefix voorsetsel pleasure genoec prepare klaarmaak plenty baie, volop present teenwoordig plum pruim pretty mooi plural meervoud promise bcloof poet digtcr proud trots point punt public publiek pool watcrkuil pull trek post pos purchase koop potato ertappel purpose do el poultry pluimvee put sit, plaas

quater kw art question vraag queen ·koning_in quick vlug

Rabbit konyn relate vertel radish radys relative bctreklik railway spoorweg remain bly rain reen reply antwoord ram ram rest rus rank rang return terugkeer rare skaars rice rys raw rou ride ry reach bereik rifle geweer read lees right reg reading lees ripe ryp ready klaar rise opkom reap oes roast braai receipt ontvangs rock rots receive ontvang roof dak recitation resitasie room kamer red rooi run hardloop regiment resiment runner loper

160

s. Sad treurig simple ecnvoudig salt sout sing sing same self de single cen, enkel sand sand sir meneer Saturday Saterdag sit sit save red six ses scarce skaars sixth scsde scholar skolier sixteen scstien school skool sixty sestig score twintigtal sky lug sea see slate lei search soek sleep slaap season jaargety small klein second twede smoke rook see sien smooth glad seed saad snake slang self self so so sell verkoop soap seep send stuur soft (ly). sag, saf separate skei soil grond September September soldier soldaat serve dien some party, sommiga seven sewe son seun seventh sew en de song lied seventy sewentig soon gou sex geslag sort soort shadow skaduwee soup sop sharp skerp sow saai she sy spade graaf sheaf gerf speak praat sheep skaap speech rede, spiets sheet la ken spell spel shine skyn spend uitgee ship skip spoon lepel shirt h emp spoor spoor shoe skoen spread sprei shoot ski et spring lente, spring sick siek stand staan sid~ kant, sy star ster

station stasie s um som stay bly sun son steal steel sure seker steam stoom survey beskou, op-still nog, s til neem stone rots, klip swallow swaweltjie storm storm sweet so et straight reguit swift (ly ) vlug street _ straat swim swtm study studie syllable lettergreep subject onderwerp syrup stroop sufficient genoeg

Table tafel thir;; t dorstig t a il stert thirteen dertien t a ke neem thirteenth dertiende talk praa t thirty clertig t aste s maak this die, hierdie t ea ·t ee those claa rdie teach leer thou jy, jou teacher onderwyser (es) thought geclagte t eeth tan de three clrie tell S(: throw gooi ten tien thumb cluim tenth tiende thunder don cl er thanks dankie Thursday Donclerdag tha t clat, daardie tide get y the die tiger tier thee jou till tot then dan, as, toe time tyd there daar, daanlie, to na, tot, toe

daarso t obacco tabak, twak these hierdie tooth tan cl they hulle town ~tad , dorp thick dik t rain trein thief dief , dievegge (f)tram tr em thin dun travel r e is think clink tree boom t hird derde turnip raap

twelfth twelve twenty

U nable uncle under undertake union

Vacancy value vegetable verb very

\Vagon wait walk war warm wash watch

water watermelon wave way week welcome well wet when where while

162

twaalfde twaalf twintig

twice two

U .

nie instaat nie upon oom us onder use ondemeem usual (ly) unie , eenheid utmost

OO]Jplek waarde groente

V. view . vine virtue

werkwoord voice seer, veel, baie

\V.

wa wag loop oonog warm was wagter, oor-

losie water waterlemoen golf manier, weg week

white· who whose \\"hy wide wild will wind wine winter wish wolf 'voman

wdkom wonder gesond, goed . wood nat wool wanneer, toe wor.d waar, waarso t erwyl

work world

. tweemaal twee

op, aan, oor o ns gebruik gewoon (lik) uiterste

gesig wynstok deug s tem

wit wii.:..:

van wie waarom wyd wild wil wind wyn winter wens wolf vrou wonder bos , bout wol woo rd werk woreld

163

-would 'vou , sou w riter skrywer \Vrite ~kryf \vrong verkeerd

Y .

Year jaar y0n )y, )OU

yellow gee I young jong yes Ja your jou ye,terday gister yours ioune yc·t nog youth jonge

OF THE AFRIKAANS LANGUAGE - North-West University - [PDF Document] (2024)